دانشکده شیمی
نگاهی کوتاه به روند تاسیس دانشکده شیمی در دانشگاه تبریز
زمینه و مبناء دانشکدة شیمی، با تاسیس دانشکده علوم در دانشگاه تبریز پایهریزی شد و در سال 1342 اولین دورة دانشجویان کارشناسی رشته مخلوط «فیزیک – شیمی» جهت تحصیل در رشته مذکور پذیرفته شدند و در سال 1345 دو رشته فیزیک و شیمی تفکیک و بصورت دو گروه آموزشی مستقل درآمدند و اولین مدیر گروه شیمی مرحوم مهندس موسی ژام بودند.
در بدو تشکیل دانشکده های علوم و فنی بطور مشترک در ابتدای خیابان طالقانی فعلی در یک ساختمان یک طبقه قدیمی قرار داشتند که در سال 1346 با ایجاد محوطه جدید (فعلی) دانشگاه تبریز گروه شیمی به ساختمان جنب کتابخانه مرکزی (سمت شرقی) منتقل و سپس در سال 1348 به ساختمان روبروی کتابخانه مرکزی (سمت غربی) محل دانشکدة علوم طبیعی فعلی بعنوان یکی از پنج گروه دانشکدة علوم منتقل و در طبقه دوم و سوم با آزمایشگاههای مختلف توسعه و تجهیز گردید.
از سال 1348 سمت مدیریت گروه شیمی با جناب آقای دکتر سید مهدی گلابی بود. در سال 1351 این سمت به همکار جدیدی که در آن تاریخ تازه به دانشگاه تبریز استخدام شده بودند یعنی جناب آقای دکتر محمدرضا نوری محول گردید.
اندیشه ایجاد انستیتو شیمی در سال 1353 توسط مدیریت وقت گروه مطرح و مشتاقانه مورد تائید و پشتیبانی شورای اجرایی که عمدتا متشکل از همکاران محترم و علاقمندی نظیر آقایان دکتر گلابی ، دکتر بلورچیان، دکتر کشاورزی، دکتر پورنقیآذر، دکتر انتظامی، دکتر فرهنگی … بودند قرار گرفت. این فکر پس از ارزیابی جوانب مختلف آن توسط پیش کسوتان وقت گروه پس از تکمیل در سال 1354 بعنوان «پروژه ایجاد انستیتو شیمی در دانشگاه تبریز» توسط مدیریت وقت گروه به دانشگاه ارائه گردید که پس از طی مراحل مختلف اداری کار ساختمانی ان در سال 1355 آغاز شد. لازم به توضیح است که در این تاریخ آقای دکتر محمدرضا نوری به معاونت دانشکدة علوم ارتقاء مقام یافته بودند و آقای دکتر سید محمد بلورچیان پست مدیریت گروه شیمی را داشتند و آقای دکتر سید مهدی گلابی در سمت مدیر کل امور پژوهشی دانشگاه و آقای دکتر کشاورزی عضو دیگر شورا مدتها در مقام معاونت و ریاست دانشکدة داروسازی از مقام و موقعیتهای ویژه برخوردار بودند که هر یک به نوبه خود در پیشرفت این پروژه نقش فعالانه داشتند. از برنامهریزی و آیندهنگریهائی که مدیریت و شورای اجرایی وقت گروه شیمی فعالانه به آن اهتمام نمود از جمله میتوان به پیشبینی نحوة تامین اعضاء هیات علمی انستیتو اشاره کرد که به این منظور، در مورد اعزام مربیان گروه و دانشجویان فرهیخته به خارج از کشور جهت ادامه تحصیل بطور جدی و پیگیرانه اقدام گردید.
اهداف اصلی و اولیه پروژه ایجاد انستیتو شیمی
الف- ایجاد مرکز پژوهشی مدرن با تجهیزات پیشرفته جهت اجرای پروژههای پژوهشی بنیادی ضمن تربیت افراد متخصص در سطوح فوقلیسانس و دکترای شیمی.
ب- ارائه خدمات علمی و کمک به صنایع شیمیایی و اجرای طرحهای تحقیقاتی صنعتی و کاربردی.
ج- تمرکز متخصصین شیمی به تعداد قابل ملاحظهای شامل هیئتهای علمی و پژوهشی در یک محل بمنظور استفاده کلیه ارگانها و نهادهای ذیعلاقه کشور از نیروی خلاقه ناشی از همفکری و همیاری آنان در خلاقیت تکنولوژی و سنتز مواد شیمیایی که بصورت انفرادی و پراکنده غیرعملی است.
د- ایجاد کتابخانهای غنی از مجلات علمی در زمینه شیمی بنیادی، آموزش شیمی و تکنولوژی شیمی بطوریکه پایه و زیربنای تحقیقات در کلیه دامنههای شیمی بویژه ساخت و سنتز و تهیه مواد اعم از داروئی و غیرداروئی، استخراج مواد آلی و معدنی، متالوژی، صنایع رنگ، پلیمر، تصفیه آب و پسآبهای صنعتی و بطور کلی صنایع شیمیایی که زیربنای توسعه صنعتی و اقتصادی کشور را تشکیل میدهند.
و- اعتلای سطح آموزش دوره لیسانس ، فوقلیسانس و دکترا و بالا بردن ظرفیت دانشجوئی در کلیه مقاطع آموزش شیمی.
مراحل عملیات ساختمانی
کار ساختمانی انستیتو شیمی در سال 1355 شروع ولی پس از انقلاب اسلامی در سال 1357 نظیر بسیاری از پروژهها، کار ساختمانی انستیتو شیمی نیز عملاً متوقف و متعاقباً با آغاز جنگ تحمیلی در سال 1359 و ایجاد تنگناهای مالی جدید، ادامه کار ساختمانی پرژوه منوط به ارائه دلایل توجیهی گردید که با برنامههای پنجساله اول و دوم و سوم و چهارم کل کشور (سابق) انطباق لازم را داشته باشد، لذا در سال 1361 گروه شیمی موظف گردید که پروژه انستیتو شیمی را مجدداً با توجه به شرایط موجود توجیه نماید تا مراتب بمنطور اتخاذ تصمیم نهائی در جهت نحوه ادامه پروژه به مراجع ذیصلاح تسلیم گردد. این امر خطیر انجام پذیرفت و پس از آن جناب آقای دکتر میرزاده که در آن تاریخ عهدهدار معاونت اجرائی نخستوزیر و مستقیما مسئولیت تشخیص اولویت طرحها را داشتند از ساختمان نیمه تمام انستیتو شیمی بازدید بعمل آوردند و با توجه به رشته تحصیلی و تخصصی ایشان (مهندسی شیمی) که امکان تسلط و احاطه کامل به جوانب امر و تشخیص اهمیت طرح را میسر میساخت، در نهایت هیئت محترم دولت با توجه به گزارشات جدید پروژه انستیتو شیمی را در راستای توسعه دانشکده علوم مجداً مورد تائید قرار داد و لذا با ادامه کارهای ساختمانی آن بویژه که ضلع چهارم آن که در مرحله فونداسیون بود موافقت بعمل آورد. لازم به توضیح است که در گزارش جدید ذکر این مطلب که پیشرفت کارهای ساختمانی به بیش از 60 درصد رسیده است از اهمیت ویژهای برخوردار بود و در تصمیمگیری نهایی برای در اولویت گرفتن ادامه کارهای ساختمانی بسیار تاثیر داشت که خوشبختانه این امر با حسن نیت مسئولین محترم وقت دانشگاه و تلاش بیوقفه همکاران پرتلاش و ذیعلاقه شاغل در گروه بانجام و در نهایت به ثمر رسید.
پیشرفت کارهای ساختمانی انستیتو شیمی و تشکیل و افتتاح دانشکده شیمی.
از اواخر سال 1364 طی یک ابلاغ رسمی همکار محترم جناب آقای دکتر گلابی بعنوان نماینده تامالاختیار دانشگاه تبریز در امور انستیتو شیمی منصوب شدند که علیرغم وجود تمام مشکلات این امر خطیر را فعالانه و با علاقمندی کامل پیگیری نمودند. قبول مسئولیت ریاست دانشکده علوم در سالها 1367 و 1368 و سپس ریاست دانشگاه تبریز این امکان را پیش آورد که جناب آقای دکتر گلابی بطور موثرتری به وظیفه محوله در امر پیشرفت امور انستیتو شیمی عمل نمایند. با توجه به اینکه در سال 1368 کارهای ساختمانی انستیتو شیمی رو باتمام بود، لذا ریاست محترم وقت دانشگاه از طریق دانشکدة علوم از گروه شیمی خواستند که دو نفر از همکاران گروه شیمی را معرفی نماید تا یکی از آنها بعنوان مسئول ابتیاع دستگاهها و تجهیز آزمایشگاههای انستیتو شیمی از طرف ریاست محترم دانشگاه منصوب گردد. گروه شیمی از طریق دانشکده علوم دو نفر از همکاران فعال و علاقمند را به این منظور انتخاب و معرفی کردند و ریاست محترم دانشگاه نیز یک نفر از دو نفر پیشنهادی یعنی همکار محترم آقای دکتر جوزن را به این منظور منصوب نمودند.
با ذکر این مطلب که در طرح اولیه انستیتو شیمی در گوشه جنوب- شرقی در محل استقرار چهارباب سالن آمفیتئاتر که هر یک حدوداً ظرفیت 200 نفر دارند تالار بزرگی که بیش از هزار نفر ظرفیت داشت پیشبینی شده بود ولی متاسفانه بمنظور کاهش هزینهها از اجراء آن صرفنظر گردید و امروز در تشکیل کنفرانسها و کنگرهها این کمبود بطور بارزی نمایان میگردد. در نهایت در اواخر سال 1368 ساختمان انستیتو شیمی با حدود بیست و نه هزار متر مربع زیربنا شامل سه طبقه همکف، اول، دوم و نیمطبقه زیرزمین بشکل مشابه ملکول سیکلو بوتان مسطح بصورت قابل استفاده درآمد. ساختمان مذکور دارای 56 باب آزمایشگاه (آموزشی، پژوهشی، خدماتی) و یک قسمت اداری و 16 باب کلاس است که البته نزدیک به 14 سال بود که آموزش کل دانشگاه و گروه معارف اسلامی و گروه فیزیک از قسمتی از فضاهای اداری و آموزشی آن استفاده میکردند که فعلا بهرهبرداری دانشکدة فیزیک از تعدادی کلاسهای درسی همچنان ادامه دارد.
احتمال بروز مشکلات مدیریتی و در نهایت تاثیرات سوء آن به پیشرفت امور آموزشی و پژوهشی انستیتو شیمی جدیدالتاسیس در صورت عدم سازماندهی تشکیلات اداری جدید با توجه به رسالت این واحد جدید از همان بدو کار قابل پیشبینی بود. با توجه به این مهم ریاست محترم وقت دانشگاه با استفاده از تمام امکانات ممکن و با بهرهگیری از ابتکارات و همه پتانسیل و نفوذ شخصی و اداری، در نهایت موفق به کسب موافقت وزیر محترم علوم وقت (آقای دکتر معین) برای ایجاد یک دانشکدة تخصصی در قالب یک دانشگاه جامع گردید و بدین ترتیب ساختار اداری دانشکدة شیمی شکل گرفت. این موفقیت بزرگ این امکان را پیش آورد که متعاقب تشکیل دانشکدة شیمی، دانشکده های متعدد تخصصی دیگر نیز در دانشگاه تبریز تشکیل گردند. در ساختار اولیه تشکیلات اداری دانشکدة علاوه بر ریاست دانشکده، یک پست معاونت و پنج مدیریت گروه پیشبینی شده بود. ولی متاسفانه برای مدیریت آزمایشگاههای مرکز خدماتی پست ستارهداری مصوب نشده بود و این امر در نهایت منجر به عدم احساس مسئولیت مدیریت مذکور نسبت به حفظ موقعیت این آزمایشگاهها گردید بطوریکه با تغییر ریاست دانشکده و در دورههای مختلف هر یک از آزمایشگاههای مرکز خدماتی به اشکال و دلایل گوناگون در اختیار اعضاء هیات علمی شاغل در گروههای آموزشی مختلف قرار گرفت و بدین ترتیب علیرغم پیشبینی بعمل آمده در پروژه انستیتو شیمی و ضرورت و اهمیت این آزمایشگاهها، بتدریج این مرکز خدمات پژوهشی به تحلیل رفت. لازم به ذکر است که در مورخ اسفند ماه 1369 ساختمان جدید دانشکدة شیمی با همت و پشتکار کلیه دستاندرکاران در مقاطع مختلف بویژه ریاست محترم دانشگاه تبریز و ریاست محترم دانشکده شیمی، توسط وزیر علوم وقت (جناب آقای دکتر معین) افتتاح شد.
LinkBack URL
About LinkBacks
دانشگاه تبریز
پاسخ با نقل قول
