تکنیک هایی برای بهبود روند مطالعه

[fafa.Mmr]

«به نام خداوند پشتیبان»

شاید تابه‌حال برایتان پیش‌آمده باشد که برای چند لحظه شماره تلفنی را از روی کاغذ بخوانید و به حافظه خود بسپارید و پس از شماره‌گیری، آن را از یاد ببرید. در این حالت شماره تلفن حائز اهمیت بوده و به حافظه کوتاه‌مدت سپرده‌شده و قصد انتقال آن به حافظه بلندمدت را ندارید. حال با این همه مطالبی که باید سرجلسه کنکور و امتحانات به یاد بیاوریم، باید چه کنیم؟یا اگر بخواهیم مطلب مهمی را به حافظه بلندمدت خود بسپاریم، چه تدبیری باید بیندیشیم؟
در اینجا به چند روش برای انتقال مطالب از حافظه کوتاه‌مدت به حافظه بلندمدت و نگهداری مطالب در آن اشاره خواهیم کرد، که مطمئناً به شما برای یادگیری مفهومی تر دروس و به خاطرسپاری راحت تر آنان کمک زیادی خواهد کرد.
بدیهی است اگر مطلبی را برای بار اول می‌خوانیم، به‌دقت خیلی بیشتری برای فهم آن نسبت به مطلبی که قبلاً مطالعه کرده‌ایم نیاز داریم. زمانی می‌توانیم بگوییم ما مطلبی را یاد گرفته‌ایم که بتوانیم آن را بعد از مدتی به یادآوریم.
طبق یکی از نظریه های روانشناسی یادگیری، ما سه نوع حافظه داریم:
حافظه حسی
حافظه کوتاه مدت
حافظه بلندمدت
حواس دیداری و شنیداری اطلاعات را به ما می‌دهند، که البته جالب است بدانید گنجایش حافظه تصویری ما بسیار بیشتر از حافظه شنیداری ما است. اطلاعات در مرحله اول وارد حافظه حسی ما می‌شوند، مهم‌ترین دلیل فراموشی اطلاعات از حافظه حسی ما بی‌توجهی است. اگر ما به اطلاعات دریافتی دقت و توجه کافی داشته باشیم آن‌ها وارد حافظه کوتاه‌مدت ما می‌شوند. حال اگر مطلبی را فقط برای مدت خیلی کوتاهی می‌خواهیم در ذهنمان نگه‌داریم باید چند بار سریعاً آن را به‌صورت ذهنی مرور کنیم و بعد از تمام شدن کارمان با آن، مطلب خودبه‌خود فراموش می‌شود.
اگر قصد داشته باشیم اطلاعات مانند مطالب درسی وارد حافظه بلندمدتمان شود باید اطلاعات دریافتی را به زبان سادهٔ خودمان رمزگردانی کنیم و با مطالب آموخته‌شدهٔ قبلی ربط دهیم. (یکی از روش‌ها برای استفادهٔ بهتر از حافظه تصویری سرواژه است. به این صورت که حرف اول هر مورد را کنار هم بگذاریم و کلمهٔ جدیدی بسازیم و تصویر آن کلمه را در ذهنمان ثبت کنیم) در مرحلهٔ بعد با مرور ذهنی مطالب در فواصل زمانی معین، اطلاعات در حافظه بلندمدت تثبیت می‌شوند.
مهم‌ترین امتیاز برای کسی که مطلبی را به‌قصد یادگرفتن آن می‌خواند این است که یادگیرنده لحظه‌به‌لحظه از نحوهٔ روند یادگیری خود، چگونگی پیشرفت کارش و نقاط ضعف و قدرت مطالعه خودش آگاه باشد
ممکن است بعضی داوطلبان یا دانش آموزان از سرعت مطالعه خود ناراضی باشند. عوامل زیر در حل این مشکل کمک‌کننده خواهد بود:
۱- در نظر گرفتن هدف یادگیری:

داوطلب می‌تواند با توجه به هدف (قبول شدن در رشته، دانشگاه و شهر موردنظر) و رسیدن به آن و زمان پیش رو فرآیند یادگیری را سرعت بخشد.

۲- ایجاد نگرش مثبت و انگیزه:

– سؤالاتی که پیش از مطالعه کامل طرح می‌شوند اهمیت کتاب را برای خواننده مشخص می‌سازند.
– سؤالاتی که به هنگام مطالعه طرح می‌شوند علاقه خواننده را به کشف معانی حفظ می‌کنند و تجزیه‌وتحلیل انتقادی را که مستلزم فهم کلمات سطور و معنای دقیق مطالب می‌باشد را سبب می‌شود.
– سؤالاتی که بعد از مطالعه طرح می‌کنید میزان فهم شمارا مورد ارزشیابی قرار می‌دهند و یادگیری را به سطح عمل درمی‌آورند.
۳- پیش‌بینی زمان یادگیری برای هر مطلب:

بهترین راهکار این است که برای مطلبی که قرار است بخوانید زمان فرضی را برای آن تعیین کنیم. مثلاً اگر قرار است مطلبی را در نیم ساعت بخوانیم و یاد بگیریم سعی کنیم در زمان تعیین‌شده آن را تمام کنیم. این بدین معنا نیست که به‌سرعت از مطالب بگذریم بلکه متناسب با سهولت یا دشواری آن مطلب فقط بازهٔ زمانی فرضی را تعیین کرده‌ایم که با این عمل از صرف کردن وقت اضافی جلوگیری می‌شود.
۴- جلوگیری از حواس‌پرتی:

– حواس‌پرتی درونی: افکاری که برای مطالعه مزاحمت فراهم می‌آورند مانند مشکلات شخصی، خیال‌پردازی و … اولین راه مقابله این است که یک‌تکه کاغذ در دسترس قرار دهید و هر مشکل یا مطلب ذهنی را با یک یا دو کلمه بر روی کاغذ بنویسید تا بعد از اتمام مطالعه به سراغش روید.
– حواس‌پرتی بیرونی: مانند سروصداها در محیط مطالعه، نور کم یا زیاد، سردی یا گرمی محیط و … راه مقابله این است که شرایط را تغییر دهید تا در محیطی دلخواهتان به مطالعه بپردازید.
هر یک از موارد ذکرشده به شما کمک می‌کند تا کارآمدی روش مطالعه خود را افزایش دهید. رسیدن به هدف وابسته است به تلاش شما در مورداستفاده قرار دادن آنچه گفته شد. در مقالات بعدی در رابطه با روش‌های ایجاد تمرکز بیشتر با شما صحبت خواهیم کرد.

شکستی نیست مگر با دست کشیدن از تلاش

رؤیا حلمی

[fafa.Mmr]

یکی از نخستین اصولی که باید در ماراتن کنکور به آن توجه کنیم، انتخاب روش صحیح یادگیری است. روش یادگیری چنانچه مناسب انتخاب شود، در میزان پیشرفت تحصیلی بسیار مؤثر است. به همین دلیل در این مقاله ابتدا با انواع روش‌های یادگیری آشنا می‌شویم و سپس تلاش می‌کنیم روش مناسب را برگزینیم.

روش‌های یادگیری:

• روش دیداری: مطالب بیشتر از طریق مطالعه، دیدن نمودارها و اشکال در ذهن ثبت می‌شوند.
• روش شنیداری: اکثراً اطلاعات از طریق شنیدن به ذهن منتقل می‌شود.
• روش شهودی: اطلاعات بیشتر از طریق تجزیه‌وتحلیل روابط موجود بین موضوعات درسی آموخته می‌شود.
• روش انفرادی: مطالب بیشتر توسط خود فرد مطالعه کننده و به‌صورت انفرادی مطالعه می‌شود.
• روش جمعی: مطالب بیشتر از طریق بحث‌های بین گروهی، آموزش داده می‌شوند.
• روش اتفاقی: یادگیری مطالب در این روش هیچ نظم و قانونی ندارد.
• روش پلکانی: مطالب در چندین مرحله و به‌صورت تدریجی آموزش داده می‌شود.

اینک که انواع مختلف یادگیری به‌اجمال مطرح شد باید دید که چه روشی برای یادگیری مناسب‌تر است و آیا باید از یک روش استفاده کرد یا بنا به اقتضای مطلب، ترکیبی از روش‌ها را به‌طور هم‌زمان به کار برد؟ پاسخ به‌ این سؤال در پیشرفت درسی شما بسیار مؤثر خواهد بود.

باید بپذیریم که روش یادگیری افراد با یکدیگر متفاوت است و هر یک از ما با یکی از روش‌های یادشده بهتر ارتباط برقرار می‌کنیم، اما همه‌ی ما یک هدف مشترک داریم و آن موفقیت در کنکور است.
در ادامه پیشنهاد‌هایی را مطرح می‌کنیم که برحسب تجربه به‌عنوان بهترین راه‌های یادگیری اثبات‌شده‌اند و اجرای آن‌ها می‌تواند به شما کمک کند تا بهتر مطالب را یاد بگیرید:
۱- چون باید مطالب را به نحوی فرابگیرید که سر جلسه آزمون در کوتاه‌ترین زمان ممکن به پاسخ برسید، بنابراین دقیق خواندن مطالب از اهمیت خاصی برخوردار است.
۲-برای آن‌که مطالب فراگرفته شده که به‌دقت خوانده‌اید، عمق پیدا کند، طرح سؤالات و پاسخ‌گویی به‌ آن‌ها یعنی خواندن تجسمی مفید است.
۳-برای خواندن و مطالعه دقیق، سازمان دادن و مرتب کردن، تشخیص مهم از غیر مهم، علامت‌گذاری و حاشیه‌نویسی و خلاصه کردن از ضروریات است. این فنون فهم مطالب و یاد‌آوری سریع‌تر آن‌ها را افزایش می‌دهد و تسلط بر مطلب را محقق می‌سازد.
۴-بهترین روش خواندن، خواندن بی‌صدا توأم با دقت است. خواندن با صدای بلند ممکن است موجب حواس‌پرتی شما شود و یادگیری را کاهش دهد.
۵- بسیار دیده‌شده است که دو یا چند نفر برای درس خواندن دورهم جمع شده‌اند ولی جو غالب، حرف‌های خارج از درس است. از اتلاف وقت خود در این مکان‌ها بپرهیزید.

[fafa.Mmr]

زمان و مکان مطالعه ازجمله اصول اولیه در مطالعه است که باید با دقت بیشتری به آن‌ها پرداخته شود. در ادامه به ذکر نکاتی در مورد این مهم می‌پردازیم.

مکان مطالعه:

عده‌ای از دانش‌آموزان پارک و فضاهای باز خارج یا داخل خانه را برای مطالعه انتخاب می‌کنند. تعدادی اتاق گرم‌ونرم با تمام امکانات رفاهی را برای درس خواندن در اختیاردارند و گاه در این اتاق تمام وسایل سرگرمی نظیر تلویزیون، رادیو، ضبط و وسایل موسیقی نیز وجود دارد، اما سؤال اینجاست که چه محلی برای درس خواندن مناسب است؟
در فضای باز عوامل مانند پارک حواس‌پرتی زیاد است. اتاق گرم‌ونرم با تمام امکانات رفاهی، پیش از آمادگی برای درس خواندن برای سرگرمی‌های غیر‌درسی مناسب است و اگر خیلی راحت باشد، صفحه اول یا دوم کتاب که مطالعه شد، خواب فرامی‌رسد. در اتاقی که پدر، مادر یا دیگران حضور دارند، خواندن به همراه توجه کردن به‌ صحبت‌های دیگران بازده یادگیری را کاهش می‌دهد و امکان آن‌که ذهن در چند نقطه کار کند و در تمام موارد تمرکز داشته باشد، غیرممکن است. جمع شدن برای درس خواندن نیز معمولاً به حرف‌های خارج از درس می‌انجامد و موجب اتلاف وقت می‌شود.
در مورد انتخاب بهترین مکان برای مطالعه به نکات زیر توجه کنید. مکان مطالعه باید:

• آرام و بی‌سروصدا باشد و عوامل مزاحم همانند رفت‌وآمد یا صدای تلفن و تلویزیون در آن، کمترین حد خود را داشته باشد.

لطفاً شرطی نشوید!
متأسفانه بعضی از داوطلبان به صدای تیک‌تیک ساعت هم واکنش نشان می‌دهند و آن‌ را عامل مزاحمی در مطالعه خود می‌دانند. یادتان باشد سکوت محض نه‌تنها کمک‌کننده نیست بلکه یک عامل مخرب نیز محسوب می‌شود.
تحقیقات دانشمندان نشان داده است که سروصدا در محیط بر تمرکز حواس تأثیر زیادی ندارد و تنها تأثیر آن بر سرعت مطالعه خواهد بود و به اعتقاد آنان هر فردی می‌تواند با همان کیفیتی که در محیط‌های آرام به فعالیت می‌پردازد در محیط‌های پرسروصدا هم کار کند؛ بنابراین شما در زمان رفت‌وآمد در تاکسی و یا اتوبوس نیز می‌توانید به مطالعه یک مبحث ساده بپردازید، برای مثال واژگان زبان را مرور کنید.

• نور کافی داشته باشد.
• هوای تازه در آن مکان جریان داشته باشد.
• اتاق منظم باشد. آشفتگی فضای اتاق منجر به آشفتگی فکر و عدم توانایی در تمرکز کافی خواهد شد.
• سعی در انتخاب مکان ثابت و راحت برای مطالعه داشته باشید. ثابت بودن مکان مطالعه یکی از عوامل مهم در ایجاد تمرکز، هنگام درس خواندن است.

زمان مطالعه:

مطالعه، زمان خاص ندارد. از هر فرصتی برای یادگیری باید استفاده کرد. عاشقان مطالعه، می‌نشینند، راه می‌روند، دراز می‌کشند، قبل از خواب، حتی زمان خواب نیز درباره مطالب موردعلاقه خود بررسی و تفکر می‌کنند. بااین‌همه در سال کنکور، بهتر است به نکات زیر در مورد زمان مطالعه توجه کنید:

• معمولاً تا یک ساعت پس از بیدار شدن از خواب هوشیاری افراد پایین است، بهتر است مطالعه خود را پس‌ازاین زمان شروع کنید. از طرف دیگر، خوابیدن بلافاصله پس از پایان مطالعه هم به فراموش کردن مطالب در کمترین زمان کمک می‌کند. پس سعی کنید حتی اندک زمانی بین پایان مطالعه و خواب بگنجانید؛ اما همین زمان پیش از خواب مناسب‌ترین زمان برای مرور دروس است که قبلاً مطالعه شده‌اند.
• بهترین ساعت مطالعه بدن خود را شناسایی کنید. اینکه شما در چه ساعاتی از روز بیشترین بازده مطالعاتی رادارید، کاملاً شخصی و منحصربه‌فرد است. از این زمان‌ها برای مطالعه مطالب سخت و مباحث جدید استفاده کنید.
• مرور مطالب بلافاصله پس از پایان کلاس هم تأثیر زیادی در بهبود کیفیت آموزش دارد چراکه ذهن شما آماده تثبیت مطلبی است که تازه فراگرفتید.

شروین سعداللهی

فرازتان بی فرود …