در آزمون‌ 21آذر دانش‌آموزان سال چهارم تجربي در بخش زيست پايه تجربي اين مبحث را مطالعه مي‌کنند.
براي آمادگي شما عزيزان در اين آزمون خلاصه‌ي اين مبحث در مطلب زير جمع‌آوري شده است:

1)بر اساس پژوهش‌هاي مندل، هر جاندار براي هر صفت خود دو الل دارد كه يكي را از پدر و ديگري را از مادر خود دريافت كرده است.
2)ژن‌هاي هر صفت ممكن است مشابه يا متفاوت باشند و يك صفت ممكن است به چند حالت مختلف بتواند ظاهر شود.
3)به حالت‌هاي مختلف مربوط به يك صفت الل مي‌گويند.
4)دو الل مربوط به يك صفت در هنگام تشكيل گامت از هم جدا شده و هر گامت فقط يكي از آن‌ها را دريافت مي‌كند.
5)زماني جاندار در مورد يك صفت خالص (هوموزيگوس) است كه الل‌هاي تشكيل دهنده ي آن صفت شبيه به هم باشند.
6)زماني جاندار در مورد يك صفت ناخالص (هتروزيگوس) است كه الل‌هاي تشكيل دهنده‌ي آن صفت شبيه هم نباشند.
7)
صفت غالب
صفت مغلوب
وجود گودي روي چانه
نبود گودي روي چانه
وجود مو روي بند مياني انگشتان
نبود مو روي بند مياني انگشتان
لاله‌ي گوش آزاد
لاله‌ي گوش پيوسته
توانايي لوله كردن زبان
عدم توانايي لوله كردن زبان

8)براي مشخص كردن ژنوتيپ فردي با فنوتيپ غالب، آن فرد را فردي با فنوتيپ مغلوب آميزش مي‌دهند. بر اساس حالت‌هاي به وجود آمده، ژنوتيپ فرد غالب مشخص مي‌شود. اگر فرد غالب خالص باشد، تمام زاده‌هاي حاصل، فنوتيپ غالب را نشان خواهند داد و اگر فرد غالب ناخالص باشد، نيمي از زاده‌ها فنوتيپ غالب و نيمي ديگر فنوتيپ مغلوب را نشان مي‌دهند.
9)آميزش آزمون در مواردي كاربرد دارد كه اولا بين صفات رابطه‌ي غالب و مغلوبي برقرار باشد و ثانيا ژنوتيپ فرد با فنوتيپ غالب مشخص نباشد.
10)در بررسي دودمانه اگر والدين سالم باشند و فرزند بيمار دختر يا پسر متولد شود، صفت مورد بررسي اتوزومي مغلوب است.
11)در بررسي دودمانه اگر پدر بيمار و مادر سالم باشد و هم‌چنين بين فرزندان دختر و پسر سالم داشته باشيم و يا بيماري را نشان دهند، صفت مي‌تواند وابسته به جنس و يا اتوزومي مغلوب باشد.
12)در بررسي دودمانه اگر پدر بيمار و مادر سالم باشد و تمام فرزندان دختر بيماري را نشان دهند صفت وابسته به جنس غالب است.
13)در بررسي دودمانه اگر والدين بيمار و فرزندان سالم و يا بيمار باشند، صفت اتوزومي غالب است.
14)در بررسي دودمانه اگر مادر بيمار و پدر سالم باشد و فقط فرزندان پسر بيماري را بروز دهند، احتمال بيماري وابسته به جنس بيشتر است؛ چون فرزندان پسر الل‌هاي بيماري وابسته به جنس را فقط از مادر دريافت مي‌كنند.
15)در بررسي دودمانه اگر مادر بيمار و پدر سالم باشد و فرزندان دختر و پسر سالم باشند، صفت اتوزومي مغلوب و يا اتوزومي غالب است.
16)اگر صفتي داراي چهار الل باشد در مجموع 10 نوع ژنوتيپ داريم كه 6 تاي آن‌ها هتروزيگوس هستند.
17)در صفت‌هاي دو اللي و چند اللي، در ژنوتيپ فرد براي هر صفت، دو الل شركت مي‌كند.
18)در صفات چندژني (مانند رنگ پوست و مو، قد، وزن و ...) ممكن است ژن‌هاي كنترل كننده‌ي صفت، همگي روي يك كروموزوم قرار داشته باشند و يا روي كروموزوم‌هاي مختلف باشند.
19)اگر در فنوتيپ فرد دو صفت هم‌زمان با هم ظاهر شوند بين الل ها رابطه‌ي هم‌تواني وجود دارد؛ مانند رنگ موي قرمز و سفيد در اسب و گروه خوني AB در انسان.
20)اگر صفت، حد واسطي از دو الل مختلف باشد و صفت در جاندار، شبيه صفت در والدين نباشد، صفت از نوع غالب ناقص است؛ مانند گل ميموني صورتي و موي موج‌دار در انسان.
21) صفاتي مانند رنگ گل ادريسي در خاك‌هاي مختلف و رنگ موهاي روباه قطبي در فصل‌هاي مختلف، علاوه بر وراثت تحت تاثير محيط نيز قرار دارند.
22)الل هاي مغلوب در بيماري‌هاي هموفيلي، كوررنگي و ديستروفي عضلاني دوشن بر روي كروموزومX قرار دارند و كروموزوم Y الل متقابلي براي اين بيماري‌ها ندارد. مردان در اين بيماري‌ها دو نوع فنوتيپ و دو نوع ژنوتيپ را بروز مي‌دهند. زنان در اين بيماري‌ها دو نوع فنوتيپ و سه نوع ژنوتيپ خواهند داشت.



1)بر اساس پژوهش‌هاي مندل، هر جاندار براي هر صفت خود دو الل دارد كه يكي را از پدر و ديگري را از مادر خود دريافت كرده است.
2)ژن‌هاي هر صفت ممكن است مشابه يا متفاوت باشند و يك صفت ممكن است به چند حالت مختلف بتواند ظاهر شود.
3)به حالت‌هاي مختلف مربوط به يك صفت الل مي‌گويند.
4)دو الل مربوط به يك صفت در هنگام تشكيل گامت از هم جدا شده و هر گامت فقط يكي از آن‌ها را دريافت مي‌كند.
5)زماني جاندار در مورد يك صفت خالص (هوموزيگوس) است كه الل‌هاي تشكيل دهنده ي آن صفت شبيه به هم باشند.
6)زماني جاندار در مورد يك صفت ناخالص (هتروزيگوس) است كه الل‌هاي تشكيل دهنده‌ي آن صفت شبيه هم نباشند.
7)
صفت غالب
صفت مغلوب
وجود گودي روي چانه
نبود گودي روي چانه
وجود مو روي بند مياني انگشتان
نبود مو روي بند مياني انگشتان
لاله‌ي گوش آزاد
لاله‌ي گوش پيوسته
توانايي لوله كردن زبان
عدم توانايي لوله كردن زبان

8)براي مشخص كردن ژنوتيپ فردي با فنوتيپ غالب، آن فرد را فردي با فنوتيپ مغلوب آميزش مي‌دهند. بر اساس حالت‌هاي به وجود آمده، ژنوتيپ فرد غالب مشخص مي‌شود. اگر فرد غالب خالص باشد، تمام زاده‌هاي حاصل، فنوتيپ غالب را نشان خواهند داد و اگر فرد غالب ناخالص باشد، نيمي از زاده‌ها فنوتيپ غالب و نيمي ديگر فنوتيپ مغلوب را نشان مي‌دهند.
9)آميزش آزمون در مواردي كاربرد دارد كه اولا بين صفات رابطه‌ي غالب و مغلوبي برقرار باشد و ثانيا ژنوتيپ فرد با فنوتيپ غالب مشخص نباشد.
10)در بررسي دودمانه اگر والدين سالم باشند و فرزند بيمار دختر يا پسر متولد شود، صفت مورد بررسي اتوزومي مغلوب است.
11)در بررسي دودمانه اگر پدر بيمار و مادر سالم باشد و هم‌چنين بين فرزندان دختر و پسر سالم داشته باشيم و يا بيماري را نشان دهند، صفت مي‌تواند وابسته به جنس و يا اتوزومي مغلوب باشد.
12)در بررسي دودمانه اگر پدر بيمار و مادر سالم باشد و تمام فرزندان دختر بيماري را نشان دهند صفت وابسته به جنس غالب است.
13)در بررسي دودمانه اگر والدين بيمار و فرزندان سالم و يا بيمار باشند، صفت اتوزومي غالب است.
14)در بررسي دودمانه اگر مادر بيمار و پدر سالم باشد و فقط فرزندان پسر بيماري را بروز دهند، احتمال بيماري وابسته به جنس بيشتر است؛ چون فرزندان پسر الل‌هاي بيماري وابسته به جنس را فقط از مادر دريافت مي‌كنند.
15)در بررسي دودمانه اگر مادر بيمار و پدر سالم باشد و فرزندان دختر و پسر سالم باشند، صفت اتوزومي مغلوب و يا اتوزومي غالب است.
16)اگر صفتي داراي چهار الل باشد در مجموع 10 نوع ژنوتيپ داريم كه 6 تاي آن‌ها هتروزيگوس هستند.
17)در صفت‌هاي دو اللي و چند اللي، در ژنوتيپ فرد براي هر صفت، دو الل شركت مي‌كند.
18)در صفات چندژني (مانند رنگ پوست و مو، قد، وزن و ...) ممكن است ژن‌هاي كنترل كننده‌ي صفت، همگي روي يك كروموزوم قرار داشته باشند و يا روي كروموزوم‌هاي مختلف باشند.
19)اگر در فنوتيپ فرد دو صفت هم‌زمان با هم ظاهر شوند بين الل ها رابطه‌ي هم‌تواني وجود دارد؛ مانند رنگ موي قرمز و سفيد در اسب و گروه خوني AB در انسان.
20)اگر صفت، حد واسطي از دو الل مختلف باشد و صفت در جاندار، شبيه صفت در والدين نباشد، صفت از نوع غالب ناقص است؛ مانند گل ميموني صورتي و موي موج‌دار در انسان.
21) صفاتي مانند رنگ گل ادريسي در خاك‌هاي مختلف و رنگ موهاي روباه قطبي در فصل‌هاي مختلف، علاوه بر وراثت تحت تاثير محيط نيز قرار دارند.
22)الل هاي مغلوب در بيماري‌هاي هموفيلي، كوررنگي و ديستروفي عضلاني دوشن بر روي كروموزومX قرار دارند و كروموزوم Y الل متقابلي براي اين بيماري‌ها ندارد. مردان در اين بيماري‌ها دو نوع فنوتيپ و دو نوع ژنوتيپ را بروز مي‌دهند. زنان در اين بيماري‌ها دو نوع فنوتيپ و سه نوع ژنوتيپ خواهند داشت.




ژنتيك و خاستگاه آن
دانلود فایل





منبـــع : کـانــــون