سلام و درود بر عزيزاني که با مطالعه پيوسته ستون «همشاگردي سلام!» و با اظهارنظرهاي خوب خودشان و با ايجاد ارتباط، هم ما را در نوشتن مصمم و اميدوار ميکنند و هم خودشان را براي جامعه فردا آمادهتر مينمايند. اگر به خاطر داشته باشيد، يکي دو هفته قبل مطلبي تحت عنوان «به جزييات توجه نکنيد» نوشتيم و در آن مقاله تشريح کرديم که خودتان را خيلي در قيد و بند اين قرار ندهيد که چه بخورم يا نخورم، و چه بنوشم يا کي بخوابم و کجا بخوابم. همه حرف ما اين بود که شما روال عادي، طبيعي و خو گرفته زندگي خود را طي کنيد و فقط و فقط در طول اين مسير سعي کنيد که راندمان کار خودتان را افزايش دهيد و همواره خودتان را با خودتان مقايسه کنيد و به خاطر جرييات، اصل و اساس کار را از دست ندهيد.
اما بعد از دو سه روز، وقتي که يک نفر از مخاطبان تماس گرفتند و صحبتهاي ايشان را شنيدم، با خود گفتم که اي دل غافل! نکند او و امثال وي، عنوان را تعميم داده و عدم توجه به جزييات را به همه جوانب درس و مدرسه کشانده باشند و براي مثال با خودشان گفته باشند که فقط متون اصلي کتاب درسي مهم است و جاهايي را که پررنگ و شاخص هستند خوب مطالعه کنيم و به ساير موارد کاري نداشته باشيم و به جزييات توجه نکنيم.
اين بود که تصميم گرفته شد مقاله اين شماره با عنوان «متفاوت باشيد» به سمع و نظر دوستان برسد تا همه متوجه باشند که براي آمادگي بيشتر در آزمون سراسري، در برخي از موارد مثل خورد و خوراک و جا و مکان و امثالهم نبايد خيلي ريز شد و فرصت را از دست داد، و برعکس در اموري مثل محتواي علمي دروس بايد به تمام زواياي کتاب از جمله متن، تصاوير، نمودارها، بيشتر بدانيد، يک پله بالاتر، ارقام، جداول و .... توجه خاص داشت؛ چون ممکن است که برخي از آن موارد، مبناي سؤال کنکور بوده و در سرنوشت تحصيلي ما تاثيرگذار باشند.
نويسنده اين سطور سالهاست که در کلاسها و پايههاي مختلف تحصيلي تدريس ميکند و از جمله امسال در يکي از مدارس خاص کشور با عنوان «پرورش استعدادهاي درخشان» مشغول به خدمت است و جمعي از نوجوانان عزيز اين مرز و بوم هم شاگرد اويند، و از آنجايي که اين دانشآموزان، غربال شده و از فيلترهاي مختلفي گذر کردهاند، بسيار مؤدب، متين، باهوش و علاقهمند به تحصيل هستند؛ لذا تصميم گرفته شد که طي آزموني ميزان توجه و التفات ايشان به سه مورد در معرض آزمون قرار گيرد. آن موارد عبارت بودند از:
1- ميزان توجه به متن اصلي و موضوعات علمي که به صراحت در متن کتاب درسي قابل مشاهده بود؛
2- ميزان دقت دانشآموزان تيزهوش به عکس، نمودار، جداول و موضوعات فرعي کتاب؛
3- ميزان تحليل و تفسير دانشآموزان از مسايل مطرح شده در کتاب درسي.
کتاب مورد آزمون هم کتاب زيستشناسي و بهداشت سال اول دبيرستان بود.
نتايج اين آزمون، بسيار جالب بود و دانشآموز سه کلاس پايه اول که داراي جمعيتي حدود يکصد نفر هستند، از آنجايي که تمام مطالب کتب درسي را واو به واو مطالعه ميکنند، تقريباً به تمام سؤالات موضوع بند يک پاسخ درست داده و بدون کم و کاست نمره سؤالات مذکور را اخذ کرده بودند؛ اما در مورد سؤال دوم که ميزان توجه آنها را به موارد جزيي و خاص کتاب سنجش ميکرد، تنها 65 درصد دانشآموزان نمره مناسب گرفته بودند و معلوم بود که به زواياي مختلف و جزييات کتاب توجه دارند و جالبتر اينکه در مورد ميزان تحليل و تفسير و دريافت مفهوم اصلي محتوا، کمتر از 55 درصد پاسخ قانع کننده داشتند و آنچه مطرح کردهاند حاصل تراوشات فکري و تعاملات ذهني آنها نيست؛ بلکه باز هم عيناً مطالب درسي را نقل قول کرده و نتيجهگيري خاصي هم نداشتهاند.
پس از آزمون وقتي با همکاران مشورت شد، آنها هم تقريباً بر همين باور بودند که امروزه دانشآموزان به جزييات و نکات ريزتر و ارتباط موضوعات درسي با هم کمتر فکر ميکنند و همين مساله باعث ميشود که درک درستي از مطالب درسي و آمادگي لازم و صد در صدي هم براي آزمون سراسري پيدا نکنند. واقعيت اين است عزيزاني که در آزمون سراسري رتبههاي بالا (زير 1000) کسب ميکنند تا حدود زيادي «متفاوت هستند» و مطالب درسي را از زواياي مختلف مورد نقد و بررسي قرار ميدهند و از هيچ نکتهاي غافل نميشوند و حتي به جزييات جداول، نمودارها، عکسها و ... نيز توجه ميکنند و سؤالات تحليلي را با دقت تمام و به صورت ماندگار تجزيه و تحليل ميکنند و براي هميشه ياد ميگيرند و همواره يک يادگيرنده مادامالعمر هستند. مولانا در جايي گفته است:
کار پاکان را قياس از خود مگير گرچه باشد در نوشتن شير شير
اين يکي شيري است کآدم ميخورد و آن دگر شيري است کآدم ميخورد
حرف امروز ما هم همين است که داوطلب عزيز کنکور در عين اينکه به برخي از جزييات دست و پاگير توجه نميکند و از آنها ميگذرد، اما برخي از نکات هر چند جزيي را که اهميت بالايي دارند فراموش نميکند و همواره به آنها توجه دارد، و اين شيوه، روش افراد خاص و موفق است و کساني که ميخواهند توفيقات قابل توجهي پيدا کنند بايد افرادي متفاوت باشند. اگر پيشرفت و موفقيت را ميخواهيد بايد متفاوت باشيد؛ متفاوتي که اصول را ميداند و مسير خود را بخوبي پيشبيني کرده است. در جايي خواندم: «از آن دسته افرادي نباشيد که راهي را ميروند که همه در حال طي آن هستند؛ از آن افرادي باشيد که راههاي جديدي را کشف ميکنند.» شايد شما با همين توجه، التفات و متفاوت بودن، در آيندهاي نزديک موفقيتي عظيم کسب کنيد.
بسياري از پيشرفتها و اختراعات و اکتشافات، حاصل تفکر متفاوت انديشمندان بوده و هست. شايد اگر اسحاق نيوتن متفاوت نبود و به زمين و گرانش آن متفاوت نگاه نميکرد، هنوز ما درک دستي از نيروي گرانش بين اجسام نداشتيم و جالبتر اينکه هنوز باب اين پيشرفت و تحول بسته نشده و براي آن نميتوان انتهايي تعريف کرد. شايد با توجه به همه نکات و دقت در جزييات کتابهاي درسي، شما يکي از همانهايي باشيد که پرده از رازهاي خلقت برميداريد و نکته جديد و پنجرهاي جديد را روي بشريت ميگشاييد. فقط بايد به خودتان و نيروهايي که خداوند عالميان در نهاد شما قرار داده است ايمان داشته باشيد و به خودتان بقبولانيد که شما ميتوانيد منشا تحول باشيد. کم نيستند افراد انديشمندي که يا خيلي دير کار دانشاندوزي را شروع کردهاند و يا با فقر و نداري سوي روشنايي دانش گام برداشتهاند. همچنين کم نيستند افرادي که در ابتدا يا پيشرفتي نداشتهاند و يا پيشرفت آنها بسيار کند و لاکپشتي صورت گرفته است؛ اما وقتي که در مسير افتادهاند به سرعت نور ادامه مسير داده و اطراف خود را منور ساختهاند. شما اين پتانسيل را داريد؛ تنها کافي است متفاوت بوده و براي آينده خود نقشه داشته باشيد و آن را از خودتان بخواهيد. در جايي حضرت علي عليهالسلام ميفرمايد: انسان تصور ميکند که موجود و مخلوق کوچکي است؛ در حالي که خداوند، دنياي بزرگي را در وجود او به وديعه نهاده است. کافي است که اين انسان قدر خود را بداند و درد و دواي خود را بشناسد؛ آن وقت به سرچشمههاي حقيقت خواهد رسيد.
پس داوطلب عزيز کنکور! اولاً از نکات دست و پاگير و جزيي در گذر و خيلي خرده نگير و در جايي هم که اهميت دارد و در سرنوشت تو دخيل است به تمام نکات و جزييات توجه کن و چيزي را از قلم نينداز و متفاوت باش. همين توجه زياد و متفاوت بودن يا توکل به خدا به مدد تو ميرسد و تو را کامياب ميکند؛ پس قدر خودت را بدان و تلاش کن.
علی سلیمانی
منبع : هفته نامه پیک سنجش
موفق باشيد