این روزها برخی غرض ورزانه مدعی میشوند که ایرانیان تا قبل از دوره پهلوی، اصلا اطلاعی از تاریخ هخامنشیان نداشته اند و از کوروش به عنوان شخصیتی بزرگ و مقدس یاد نمی شد. آنها مدعی هستند که در مورد هخامنشیان به نفع باستان گرایی دوران پهلوی بزرگنمایی شده است و اظهاراتی از این قبیل. در این باره بهتر است به اسناد به جای مانده از دوران قاجار نگاهی بیاندازیم تا مغرضانه بودن این سخنان آشکار شود.
حسینقلی میرزا سالور عمادالسلطنه فرزند عبدالصمد میرزا عزالدوله سومین پسر محمد شاه قاجار، از دیوانسالاران دوره قاجار بود که ترجمه او از کتاب آناباسیس گزنفون با نام «بازگشت ده هزار یونانی»، یکی از ماندگارترین ترجمههای متون فرنگی به پارسی است. وی در این کتاب علاوه بر ترجمه، توضیحاتی درباره افسانهای بودن و اغراق آمیز بودن منابع یونانی می دهد.
در مورد اهمیت این کتاب استاد ارجمند، شادروان ایرج افشار در مقدمه کتاب چنین بیان میدارد:
«این کتاب گرانقدر نوشته ای است بسیار مشهور از گزنفون مورخ یونانی. تردید نیست که بخشی از تاریخ ما در تواریخ یونانیان مندرج است و ناگزیر از آن هستیم که همۀ آن نوشته های درست یا نادرست، دوستانه یا مغرضانه را به فارسی منتشر سازیم و نباید خم به ابرو بیاوریم که در فلان فصل از فلان کتاب یونانی سخنی ناجور و ناروا نسبت به ما ابراز شده است.
اما نکته مهم این است که در نوشته های او احترام ویژه به کوروش بزرگ دیده میشود و همواره از این پادشاه بزرگ به نیکی یاد میشود.
توضیحات عمادالسلطنه سالور، خواننده را قانع میکند که دانش آموختگان عصر قاجار به خوبی از جزئیات تاریخ ایران در دوره باستان آگاه بودند. عمادالسلطنه از کوروش بزرگ با نام «سیروس کبیر» یاد کرده و صفات نیک او را ستوده است.