روانشناسی نظامی...

[Team Sar Dadbin]

روانشناسی در حوزه نظامی به مسائلی از این قبیل می‌پردازد که چگونه می‌توان به گزینش نیروهای نظامی دست زد، بطوری که عملکرد این نیروها با اهداف واحد نظامی همخوانی داشته باشد.

· چگونه می‌توان نیروها را فعال و نیرومند نگه داشت و از تأثیرات عوامل مخرب دور نگه داشت و فعالیتهای آنها را در راستای اهداف مورد نظر تنظیم کرد؟

· چگونه می‌توان قوانین و مقررات را به اجرا گذاشت؟ کدام نوع قوانین تغییر رفتار را می‌توان به کار بست؟

· چه نوع شخصیتهایی مناسب محیطهای نظامی هستند و برای هر پستی مورد نیاز است؟

· در مواقع بحران ، چه شرایط و چه موقعیتهایی را برای کاهش اثرات استرس باید پیاده کرد؟

· با مسأله‌ای با عنوان اسارت چه برخوردی می‌توان داشت؟

· اینها موضوعاتی هستند که در حیطه روانشناسی نظامی مطرح هستند و در کل هدف بررسی و اعمال روشهایی است که رسیدن به اهداف اساسی نظام را میسر می‌سازد. در واقع روانشناسی نظامی سهولت اجرای تغییرات و روشهای مورد نظر را فراهم می‌سازد.

[Team Sar Dadbin]

ارتباط روانشناسی نظامی با سایر حوزه‌های علمی در حیطه روانشناسی ، ارتباطبسیار نزدیکی بین روانشناسی نظامی و سایر حوزه‌ها وجود دارد. هر چند این ارتباط بینروانشناسی نظامی و برخی حوزه‌ها بسیار عمیقتر می‌نماید، اما این حوزه با اکثرحوزه‌ها رابطه نزدیک دارد هر چند این ارتباط گاه بسیار غیر مستقیم به نظر می‌رسد. روانشناسی نظامی باروانشناسیاجتماعی،روانشناسیسازمانی،روانشناسیمدیریت،روانشناسیقانونی،روانشناسیجسمانی،روانشناسیشخصیت،روانشناسی رفتارگرا،روانشناسی شناختی، ارتباطات نزدیکدارد. از یافته‌های سایر حوزه‌های روانشناسی مثل روانشناسی تجربی ،روانشناسیفیزیولوژیک،روانشناسیاحساسو ادراک ،روانشناسیانگیزشو هیجان ، تفاوتهای فردی و ... نیز استفاده‌های شایان توجهی می‌شود. روانشناسیتربیتی،روانشناسی کودکان استثناییو یافته‌های آنهاارتباط بسیار ناچیزی با روانشناسی نظامی دارند. در سایر حوزه‌های علمی روانشناسی باشاخه‌های مختلفعلوماجتماعی،علومسیاسی،علومزیستیوپزشکیپیوندنزدیک دارد. از سوی دیگر روانشناسی نظامی ارتباط بسیار نزدیک با سیاستها و خطمشیهای یک کشور دارد. و در واقع به عنوان وسیله‌ای برای اجرای بهتر اهداف مورد نظربکار می‌برد.

[Team Sar Dadbin]

روشها و ابزارهای مورد استفاده در روانشناسی نظامی

روشهای مورد استفاده در روانشناسی نظامی عمدتا همان روشهای مورد استفاده در سایر حوزه‌های روانشناسی است. در این شاخه با توجه به هدف مورد نظر از روشهای مختلف گردآوری اطلاعات شامل مشاهده ، مصاحبه ، پرسشنامه ، نگرش سنجها و در موارد لزوم از آزمایشات نیمه تجربی استفاده می شود. در واقع روانشناسی نظامی عمدتا کاربرد یافته‌های روانشناسی و سایر حوزه‌هاست که با یافته‌های تحقیقات مختص واحدهای نظامی ترکیب می‌یابد و نتایجی را منتشر می‌کند که به حصول اهداف واحدهای نظامی کمک می‌کند. گاه در حیطه روانشناسی نظامی از انواع ابزارها و آزمونها نیز استفاده می‌شود. این آزمونها در پاسخ سؤالات مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند مثل انواع آزمونهای هوش و شخصیت برای گزینش افراد یا انتخاب در پستهای حساس.

[Team Sar Dadbin]

روانشناسیو پزشکی قانونی در مراحل رشد و تحول خود به اهداف یکدیگر نزدیک شده‌اند. در واقع هر دو رشته با مساله انحراف اجتماعی سر و کار دارند که موجب ایجاد امنیت در جامعه می‌شوند. روانشناسی قانونی به بررسی علل رفتار فردی و تغییر این رفتارها در حیطه قانون می‌پردازد و تلاش می‌کند رفتارهایی که از لحاظ قانونی نابهنجار بشمار می‌روند مورد بررسی و تفحص قرار دهد.

[Team Sar Dadbin]

دادگاه و روان شناسی قانونی

یافته‌های روانشناسی کاربرد گسترده‌ای در حوزه عملکرد دادگاه پیدا می‌کند. هر چند برخی از این یافته‌ها روابط مستقیمی با مسائل قانونی ندارند اما در اکثریت این مسائل چنین روابطی را می‌توان مشاهده کرد. بررسی اظهارات شاهدین ، اعترافات و دفاعهای متهم از دیدگاه روانشناسی شکل دیگری می‌تواند به خود بگیرد. در این راستا در اکثر جوامع از متخصصین روانشناسی و روانپزشکی برای همین مواردی استفاده می‌شود. این متخصصان می‌توانند کمک شایان توجهی در تعیین رای نهایی داشته باشند.

[Team Sar Dadbin]

پدیده دروغ و روان شناسی قانونی

یکی از مسائل مورد توجه در حیطه مسائل مربوط به روانشناسی قانونی مساله دروغ است. این پدیده که تنها به حوزه قانون و مقررات دادگاهی مربوط نمی‌شود و بطور شایعی در روابط عادی انسانها دیده می‌شود گاه برای تعیین یک تکلیف حقوقی بسیار حائز اهمیت و قابل توجه می‌نماید. بر این اساس تعیین علائم دروغ و بررسی صحت و سقم مسائلی که در دادگاه مطرح می‌شود مهم است. در حیطه روان شناسی شاید شگردهای مختلفی وجود داشته باشد که در جریان مصاحبه مورد استفاده قرار بگیرد. معتبرتر از این شگردها آزمونهای مختلفی است که با تکیه بر شواهد بدنی به تعیین احتمال دروغ در افراد می‌پردازد.
یکی از این آزمونها ابزاری است به نام دروغ سنج که از روی تغییرات فیزیولوژیک بدنی که از طریق الکترودهایی که در نقاط مختلف بدن کار گذاشته می‌شود صحت سخنان فرد مورد نظر را تعیین می‌کند. این دستگاه به تغییراتی چون تغییرات گالوانیکی پوست حساس است. امروزه با تحقیقات مختلفی که در این زمینه صورت گرفته پیشرفتهای مختلفی در استفاده از ابزارهای پیشرفته‌تر بدست آمده است. بطوریکه تلاش شده انتقادات وارده بر استفاده از این ابزار را تا حدی مرتفع سازد. بدیهی است یافته‌های روانشناسی ، مثلا در حوزه روانشناسی فیزیولوژیک ، روانشناسی احساس و روانشناسی ادراک و ... بیشترین کاربرد را در این زمینه داشته است.

[Team Sar Dadbin]

اعتراف و روان شناسی قانونی

وادار کردن افراد به بیان آنچه به صورت ارادی از آن امتناع می‌کنند کار بسیار دشواری است. در این راستا بازیافته‌های روانشناسی به کمک بازپرسان ، اعتراف گیران و ... آمده است. هر چند به نظر می‌رسد اعمال زور و خشونت بدنی می‌تواند ساده‌ترین نوع اعتراف گیری باشد که نیاز چندانی هم به تخصص روانشناختی ندارد. اما با توجه به قوانین حقوق بشر ، حتما راههای دیگری باید باشد که چندان خشونت بار به نظر نرسد. روان شناسی با در نظر گرفتن آستانه تحمل افراد در زمینه‌های مختلف ، مواردی که می‌تواند برای افراد از لحاظ روان شناختی آزار دهنده و غیر قابل تحمل باشد شناسایی کرده است.

یافته‌های روانشناسی نشان می‌دهد بی‌خواب گذاشتن افراد به مدت معینی چارچوب اراده افراد را درهم می‌شکند و بازداری آنها را کاهش می‌دهد. همچنین ایجاد شرائط محرومیت حسی که در آزمایشهای مختلف مورد بررسی قرار گرفته بسیار برای فرد آزار دهنده و غیر قابل تحمل است. در این حالت فرد در فضایی قرار داده می‌شود که هیچگونه احساس شنوایی ، بینایی ، لمس در او تحریک نشود. این حالت برای اکثر آزمودنیها غیرقابل تحمل بوده بطوری که حاضر شدند از وجه قابل توجهی که در صورت تحمل چنین حالتی به آنها پرداخت می‌شد، چشم پوشی کنند.

[Team Sar Dadbin]

مقررات اجتماعی و روانشناسی قانونی

· چه قوانینی مورد نیاز یک جامعه است؟

· این قوانین چگونه باید طرح شوند؟ و چگونه اجرا شوند؟

سوالاتی هستند که پاسخ دادن به آنها تنها در حوزه متخصصین قانون نیست. در جوامع پیشرفته عمدتا از نظریه روانشناسان برای چنین اقداماتی استفاده می‌شود تا نتایج بهتری حاصل شود و از اتلاف وقت و نیرو و سایر زمینه‌ها جلوگیری شود. به عنوان یک مثال چگونه می‌توان افراد را وادار به رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی ساخت. روان شناسان چندین دهه پیش با توجه به نیاز جوامع این مساله را مورد بررسی قرار دادند.

· نتایج یافته‌های آنها علاوه بر استفاده از تنبیه‌های بیرونی مثل جریمه به شیوه درست و کامل که از اصول تشویق و تنبیه و کنترل در روان شناسی نشات می‌گرفت، استفاده از راهکارهایی که موجبات تقویت انگیزه درونی افراد برای رعایت قوانین می‌شد را پیشنهاد کردند. در بین این راهکارها مشاهده شد استفاده از تبلیغات که به صورت کارتون انیمیشن) تهیه می‌شد و شکل داستانی به خود می‌گرفت عمیقترین تاثیر را در بینندگان به جای می‌گذاشت. این روش به تازگی در جامعه ما مورد استفاده قرار گرفته است.(

[Team Sar Dadbin]

ارتباط روانشناسی قانونی با سایر حوزه‌های علمی

روانشناسی قانونی در حیطه روانشناسی ، با روانشناسی اجتماعی ، روانشناسی جنایی ، روانشناسی قضایی ، روانشناسی شخصیت ، روانشناسی کودک و ... ارتباط دارد. همچنین در سایر حوزه‌ها با علوم اجتماعی ، آسیب شناسی اجتماعی ، جرم شناسی روانی ، پزشکی و روانپزشکی ارتباط نزدیک دارد.

[Team Sar Dadbin]

دید کلی

تربیت معادل اصطلاح انگلیسی education است که گاهی نیز به پرورش ترجمه شده است. در هر حال تربیت عبارت است از جریانی منظم و مستمر که هدف آن کمک به رشد جسمانی ، شناختی ، روانی ، اخلاقی و اجتماعی یا بطور کلی رشد شخصیت افراد در جهت کسب هنجارهای مورد پذیرش جامعه و نیز کمک به شکوفا شدن استعدادهای آنهاست. به این ترتیب واژه تربیت معنی کلی‌تری می‌یابد و از آنجا که نظام تربیتی ، نظامی گسترده است، روان شناسی تربیتی در بدو تاسیس عمده زمینه‌های تربیت را شامل می‌شد، اما با رشد سایر حوزه‌های روان شناسی حیطه عمل آن محدودتر گشته و تنها مسائل تربیتی مربوط به شرایط آموزشگاهی و آموزش را شامل شد.

[Team Sar Dadbin]

تاریخچه

از زمانی که « ویلهلم وونت » (Willhelm Wundt) در سال 1879 آزمایشگاه روان شناسی خود را در دانشگاه لایپزیک تاسیس نمود، همه پژوهشهایی که از آن پس در مورد مسائل رشد آدمی ، تفاوت فردی ، هوش ، انگیزش ، یادآوری و فراموشی ، ارزشیابی تحصیلی ، شیوه‌های یادگیری و هر نوع پژوهشی که با آموزش و پرورش ارتباط داشته است، انجام گرفتند، ستون اصلی روان شناسی تربیتی را تشکیل می‌دهند. نخستین کتاب روان شناسی تربیتی که به وسیله « ثرندایک » (Thorndike,E.L) در سال 1913 انتشار یافت، به تحقیق در مورد طبیعت و فطرت آدمی تفاوتهای فردی و قانونهای یادگیری پرداخت و مسائل آموزشی را با روشهای علمی توصیفی و آزمایشی مورد بررسی قرار داد.

[Team Sar Dadbin]

نقش و تاثیر در زندگی

امروه رونق اقتصادی ، پویائی فرهنگی ، آسایش عمومی و بطور کلی توانائی صنعتی و خودکفائی هر جامعه‌ای به نظام آموزشی برتر و پیشرفته‌تر آن وابسته است. زمانی که به دستگاههای عظیم آموزشی در کشورهای قدرتمند جهان نظر بیافکنیم، مشاهده می‌کنیم که چه نیروی بزرگی و با چه برنامه‌های سنجیده‌ای برای تربیت و آموزش کودکان و نوجوانان ، کارگران فنی ، مهندسان ، حسابداران ، مدیران ، معلمان و بسیاری متخصصان دیگر دست‌اندرکارند و برای تربیت مدرسان و کارشناسان هر یک از این رشته‌ها سازمانهای گوناگون دیگری با برنامه‌ها ، تکنیکها و روشهای خاص به فعالیت ادامه می‌دهند. موفقیت این سازمان آموزشی ، وابستگی تام به اجرای درست یافته‌ها و دستاوردهای روان شناسی تربیتی دارد.

[Team Sar Dadbin]

ساختار

ساختار عمل روان شناسی تربیتی بطور کلی در سه مرحله انجام می‌گیرد: در مرحله نخست که فعالیتهای پیش ازآموزش نامیده می‌شود، مواردی چون بررسی اهداف شناختها و ویژگیهای یاد گیرنده را در برمی‌گیرد. در مرحله دوم یا فعالیتهایضمن آموزش مسائلی چون انگیزش _ فرایند یادگیری ، ویژگیهای معلمان و تدریس موثر مورد بحث قرار می‌گیرد و آخرین مرحله یا فعالیتهای پس از آموزش ، به موضوع ارزشیابی از عملکرد اختصاص دارد.

[Team Sar Dadbin]

شیوه عمل

در هر یک از ساختارهای فوق ، روان شناسی تربیتی با استفاده از شیوه‌های پژوهش علمی به شناسایی مسائل تربیتی می‌پردازد. شیوه عمل آن هر چند کاملا از دسته پژوهشهای آزمایشی در علوم تجربی نیست، اما به روشهای علمی و دقیق اهمیت فراوان داده می‌شود.

[Team Sar Dadbin]

ارتباط با سایر علوم

روان شناسی تربیتی دانشی است که به دین ، فلسفه و پژوهشهای آزمایشگاهی وابسته است. به ویژه با روان شناسی علمی پیوندی استوار دارد. در این حوزه با روان شناسی رشد ، روان شناسی شخصیت ، روان شناسی کودک ، اندازه گیری و ارزشیابی و روان شناسی یادگیری مرتبط است.