زيتون ؛ روغن سلامتي


زندگی سالم / برگردان به پارسی: مریم سادات کاظمی - روغن زيتون از سه هزار سال پيش به دلیل تأثیری كه بر سلامتي دارد، مورد استفاده بوده است و در دوران باستان به عنوان نماد دانايي و آرامش شناخته مي‌شد.



امروزه اين ویژگی به لحاظ علمي نيز كاملاً ثابت شده است. روغن زيتون سرشار از ريز مغذي‌هاي مختلف است و جزو روغنهاي سالم محسوب مي‌شود.

ارزش غذايي روغن زيتون
روغن زيتون براي كساني كه رژيم‌هاي غذايي دارند، توصيه مي‌شود؛ زيرا در وهله اول بايد به مقدار بالاي ويتامينهاي آن اشاره كرد. اين روغن سرشار از ويتامين E است كه آنتي اكسيداني قوي محسوب مي‌شود. افزون بر ويتامين K موجود در آن، براي پيشگيري و درمان پوكي استخوان و مشكلات انعقادي خون بسيار مؤثر خواهد بود.
روغن زيتون سرشار از چربي است، اما پيش از توضيح در مورد تأثيرات اين روغن، بايد به انواع چربي‌ها اشاره كرد:
- اسيدهاي چرب اشباع: چربي‌هاي اشباع، انرژي بدن را تأمين مي‌كنند، اما بايد به اندازه كم مصرف شوند.
- اسيدهاي چرب غير اشباع، چند مولكولي: امگا 3 و امگا 6 جزو اين چربي‌ها هستند و از سيستم قلبي عروقي محافظت مي‌كنند.
- اسيدهاي چرب غير اشباع تك مولكولي: امگا 9 جزو اين گروه و يكي از اجزاي اصلي روغن زيتون است. اين چربي‌ها به پيشگيري از ابتلا به بيماري‌هاي قلبي عروقي، ديابت نوع 2 و سندرم متابوليك كمك مي‌كند.
البته بايد توجه داشت، در مصرف روغن زيتون نيز نبايد زياده روي كرد؛ زيرا مانند همه روغنها دارای مقدار بسيار زيادي مولكولهاي چربي است. اين نكته بخصوص در موارد رژيمهاي لاغري اهميت بيشتري پيدا مي‌كند.

تأثیر روغن زيتون بر سلامتي
اگر روغن زيتون به اندازه مناسب در برنامه تغذيه گنجانده شود، مي‌تواند فوايد متعددي براي سلامتي در پي داشته باشد:
- عملكرد آنتي اكسيداني
روغن زيتون مي‌تواند اكسايش سلولها را به تأخير بيندازد و همچنين از پيري پوست پيشگيري كند. در واقع، اين روغن سرشار از پلي فنول هاست كه اين تركيبات به عنوان آنتي اكسيدان شناخته مي‌شوند. روغن زيتون به مقابله با افزايش راديكالهاي آزاد بدن كه عامل پير شدن سلولها هستند، كمك مي‌كند. در اين باره، روغن زيتون خالص حداقل 25 ميلي گرم پلي فنول در هر ليتر دارد كه ماده‌اي فعال براي پيشگيري از آسيبهاي راديكالهاي آزاد شناخته شده است.
- مؤثر در برابر كلسترول
روغن زيتون به حفظ مقدار طبيعي كلسترول خون كمك مي‌كند. در واقع، مقدار LDL ( ليپو پروتئين با غلظت پايين، معروف به كلسترول بد) را كاهش مي‌دهد، اما مقدار HDL ( ليپو پروتئين با غلظت بالا، معروف به كلسترول خوب) را افزايش مي‌دهد.
- روغني عالي براي كاهش وزن
روغن زيتون بويژه در موارد رژيمهاي مديترانه‌اي توصيه مي‌شود و از بدن در برابر مشكلات سلامتي محافظت مي‌كند. علت چنين توصيه‌اي اين است كه روغن زيتون فعاليت روده‌ها را بهبود مي‌بخشد، در عملكرد صحيح كيسه صفرا نقش دارد و نسبت به بیشتر چربي‌ها قابل هضم تر است. افزون بر این، اسيد اولئیک موجود در روغن زيتون احساس گرسنگي و تمايل به ريزه خوري را كاهش مي‌دهد. همچنين روغن زيتون مانع از جذب چربي‌ها و قند مضر در بدن مي‌شود.
- كاهش خطر ابتلا به بيماري‌هاي قلبي عروقي
روغن زيتون سرشار از اسيد اولئيك است كه امروزه تأثير مثبت آن بر سلامت قلب و پيشگيري از آنفاركتوس ثابت شده است. مطالعات نشان مي‌دهد، احتمال فوت ناشي از بيماري‌هاي قلبي عروقي در افرادي كه روغن زيتون مصرف مي‌كنند، كمتر از ديگران است.
- مقابله با ديابت و افزايش قند خون
مصرف روغن زيتون خطر افزايش قند خون و ديابت را كاهش مي‌دهد. در واقع، اسيدهاي چرب غير اشباع كه مولكولي كاهش مقدار قند خون را تسهيل مي‌كنند.
- دوپينگ حافظه
بر اساس تحقيقات، روغن زيتون براي مغز بسيار عالي است؛ زيرا سبب حفظ توانايي‌هاي شناختي مي‌شود. اسيدهاي چرب موجود در اين روغن حافظه و توانايي‌هاي مغز را تحريك مي‌كند. همچنين نقش مهمي در پيشگيري از پيشرفت بيماري آلزايمر دارند. در واقع مشخص شده است ساكنان نواحي مديترانه كه مقدار بيشتري روغن زيتون در برنامه غذايي خود استفاده مي‌كنند، كمتر از ديگر افراد دنيا مبتلا به آلزايمر مي‌شوند.
- حفظ زيبايي و سلامتي موها
يكي از مشكلات مربوط به موها را بايد خشكي دانست. در اين صورت موها براحتي مي‌شكنند و مي‌ريزنند. توصيه مي‌شود، براي حفظ سلامت موها هفته‌اي يك بار از ماسك روغن زيتون استفاده كنيد. براي اين كار، مقدار لازم روغن را كاملاً روي پوست سر بماليد و سپس با يك روسري نخي كمي گرم، سر را بپوشانيد. بهتر است اين كار شب انجام شود تا موها فرصت بهره مندي از تأثیر روغن زيتون تا هنگام شست‌وشوي روز بعد را داشته باشند. اين كار رطوبت رساني موها را افزايش مي‌دهد كه در نتيجه موجب درخشندگي و سلامت موها خواهد شد.
- كرمي بي‌نظير براي پوست
يكي از بهترين موادي كه از قديم به عنوان كرم زيبايي و مراقبت پوست استفاده كاربرد داشته، روغن زيتون بوده است. ماساژ پوست خشك با چند قطره روغن زيتون لطافت بي‌نظيري به همراه دارد؛ زيرا روغن زيتون سبب رطوبت رساني به پوست می‌شود.
- مسكن طبيعي
امروزه استفاده از داروهاي مسكن بسيار رايج شده است كه قطعاً بر سلامتي آسیب می‌رساند. پس چه بهتر كه براي تسكين دردها به سراغ مواد طبيعي برويم. يكي از بهترين مسكن‌هاي طبيعي روغن زيتون است. ماده‌اي به نام اولوكانتال در اين روغن عملكردي مشابه داروهاي ضد التهاب مانند ايبوپروفن دارد.
- مرهمي خوب براي تسكين سرفه
تأثیر عسل براي تسكين سرفه‌هاي شبانه و شربت آويشن در مورد سرفه‌هاي خشك تقريبا براي همه شناخته شده است، اما روغن زيتون را نيز بايد به اين راهكارهاي طبيعي بهبود سرفه افزود. اگر جز افرادي هستيد كه شبها دچار سرفه مي‌شويد، بهتر است پیش از خواب يك قاشق سوپخوري روغن زيتون ميل کنید.

چطور روغن زيتون را مصرف كنيم؟
روغن زيتون طعم خاصي دارد و شايد در ابتدا تمايل چنداني به مصرف نداشته باشيد، اما مي‌توان به شكل خام همراه با سالاد، سس سركه و حتي ماكاروني مصرف كرد. ايتاليايي‌ها روغن زيتون را همراه با نان به جاي كره مي‌خورند. اين روغن براي سرخ كردن و طبخ غذا مناسب است؛ زيرا خواص خود را تا 180 درجه سانتي گراد حفظ مي‌كند. البته حرارت خيلي زياد در مدت طولاني سبب از دست رفتن ويتامينها و امگا 3 موجود در آن مي‌شود.

اهميت انتخاب روغن زيتون با كيفيت
با توجه به تأثیری كه روغن زيتون براي سلامتي دارد، بهتر است اين روغن به رغم قيمت نسبتا بالا، به طور منظم در برنامه غذايي گنجانده شود. البته لازم است تا برخي نكات درباره كيفيت آن مد نظر قرار گيرد:
- روغن زيتون خالص يا بسيار خالص ارجحيت دارد؛ زيرا اين روغنها در شرايط مطلوبي تهيه مي‌شوند و ارزش غذايي و طعم آن حفظ مي‌شود.
- از مصرف روغن زيتون ارزان قيمت و بي‌كيفيت پرهيز كنيد؛ زيرا اين روغنها معمولاً بسيار تصفيه شده‌اند و تحت تغييرات شيميايي قرار گرفته‌اند تا مدت ماندگاري طولاني‌تري داشته باشند. اين در حالي است كه چنين تغييراتي مي‌تواند كيفيت غذايي روغن را پايين آورد.
- بهتر است به جاي مصرف زياد انواع روغنها و كره، در حد متعادل‌تري روغن زيتون را در برنامه تغذيه خانواده بگنجانيد. مطمئن باشيد، در طولاني مدت هزينه كمتري در قبال هزينه‌هاي درمان خواهيد پرداخت و از سلامتي طولاني‌تري برخوردار خواهيد بود.