LinkBack URL
About LinkBacks
تمدن یونان
•پستی و بلندی زمین به عنوان اولین عامل، نظام حکومتی یونان را به صورت دولتشهرهای مستقل با حوزه های نفوذ مشخص در آورد.
•شکوفایی تمدن یونان بر مبنای اقتصاد و بازرگانی و شکل گیری آن بر مبنای یک اقتصاد کاملاً زمینی
•تمدن یونان 4دوره:
1- یونان هنری (زمان هومر): از 12 تا 8 ق.م و اسکان روستایی و شیوه زندگی به سبک فینیقی ها
2- یونان باستان: از 8 تا 6 ق.م که شهر در آن شکل می گیرد و اقتصاد بازرگانی رونق می گیرد.
3- یونان کلاسیک: از 6 تا 3 ق.م که اوج شکوفایی تمدن یونان است.
4- دوره هلنیسم: از قرن 3 ق.م با اسکندر و جانشینان او آغاز می شود. اسکندر در مکتب ارسطو تعلیم یافته بود.
•تمدن یونان بعد از تمدن میسینی و مینوسی شکل گرفت.
•ایجاد مستعمرات یا دولت شهرهای جدید به منظور اسکان جمعیت سرریز شهرها
•از قرن 5 و 6 ق.م نخست در ایونیا ارزش مادی و معنوی خارج آکروپلیس باعث ایجاد حصار دفاعی شد. یونانی ها حصار دفاعی آکروپلیس را غیردموکراتیک و سمبل خودکامگی می دانستند.
•حصار شهرهای یونانی انعطاف پذیر و میلتوس و پرینه دارای حصارهای بدون طرح و برنامه
•از نظر ارسطو، آکروپلیس مناسب حکومت مستبدان و خواص می باشد. وی هیپوداموس را بنا کننده شهر بندری پیرائوس می داند.
•به جز آتن بقیه شهرها کنار آبها و بندری. مسئله امنیت و دفاع بیشتر از مسائل اقلیمی نقش داشته است.
•آگورا در شهرهای بندری در کنار بندر، در شهرهای طراحی شده در مرکز فیزیکی شهر و در شهرهای طراحی نشده حدفاصل دروازه شهر و آکروپلیس
•شهر نه در مفهوم جغرافیایی بلکه در مفهوم اجتماعی – سیاسی به معنای کامل به کمال می رسد و رابطه انسان با فضا از طریق معماری با تناسب طلایی
•توجه به حجم فیزیکی اجسام و بناها و شیوه برخوردشان با شهرسازی اصولاً عملی بود.
•میادین پس از 500 ق.م به صورتی آگاهانه در یونان.
•3شهر از پیش طراحی شده یونان: آتن، میلتوس و پرینه.
•نقشه جامع بازسازی میلتوس توسط یکی از معماران اهالیش در سال 479 ق.م به نام هیپوداموس
•استفاده از شبکه شطرنجی تنها به عنوان وسیله ای برای رسیدن به هدف انتظام بخشی کامل به یک اسکان شهری
•عناصر اصلی شهر یونانی: آکروپلیس، حصار شهر، آگورا، محلات مسکونی، یک یا چند محل تفریحی و فرهنگی، یک منطقه مذهبی (غیر از آکروپلیس)، اسکله و بندر و احتمالاً یه منطقه صنعتی. پرنیه بهترین نمونه شکل گیری این عناصر
•مهمترین نوشهر یونانی: اسکندریه مصر در 331 ق.م که اسکندر سیاست امپراطوری روم را پایه گذاری کرد.
•دموکراسی دوره پریکلس بیانگر هویت درونی افرادی که در محیطی با آزادی بیان، وحدت، یگانگی و مشارکت اجتماعی رشد کرده اند. زندگی خصوصی بعد از فعالیت های اجتماعی قرار داشت.
•سطح زندگی یونانیان پایین تر از رومیان بود. علت اصلی اوقات فراغت آنها سازگاری با حداقل امکانات زندگی
•با پیشرفت ساختمانی، تشکیل مجالس نمایندگی در سالن های سرپوشیده به نام بولیتریون و تئاتر در فضای بازی به نام ادیتوریا. دسترسی به سنگ های مرمر میسر می شود.
•تفاوت فاحش بین عظمت ساختمان های عمومی و فصاحت ساختمان های مسکونی شاهد هستیم.
تمدن روم
•منشأ تمدن روم: شهر هفت تپه که قبایل لاتین آنها را در دشت تیبر بنا کردند.
•ساکنین اولیه شهر: پاتریسین ها، که حقوق شهروندی داشتند و مهاجرین که فاقد این حقوق بودند نام پلبین. گروهی دیگر وابستگان (که پاتریسین ها سایر اعضای طایفه را به این مقام تنزل دادند)
•تمدن روم شامل 3دوره:
1- پادشاهی که تا سال 509 ق.م بود
2- جمهوری تا سال 30 ق.م که شورای سنا و مجلس ملی این حکومت را به وجود آوردند
•3- امپراطوری از 30 ق.م توسط اوکتاویانوس و تا 284 م دوران امپراطوری اولیه بود. از 284 تا 395 دوران امپراطوری پسین که کنستانتین آخرین آن بود.
•سال 395 امپراطوری روم دو بخش: کنستانتین در شرق با تأسیس شهر قسطنطنیه و امپراطوری آن به نام بیزانس 1000سال دوام آورد. امپراطور فروپاشیده غربی در آغاز قرن 5 و پایتخت آن رم. توسط بربرها تجزیه شد.
•رم شامل 3مکان نخستین: پالاتین، کاپیتولین، کویرنیال. و به صورت ارگانیک
•تمدن روم: نظام طبقاتی، نظامی برای سرمایه گذاری، نظامی برای مبادله با جوامع دیگر. شهر مکان تولید نبوده بلکه مکان مدیریت و تسلط است.
•ابتدای شهرسازی روم: ایجاد مجتمع های نظامی برای حفظ سیطره به نام کستروم و مربع شکل و شطرنجی. توزیع کارکرد در واحدهای جداگانه و کاربرد اشکال هندسی ناب
•عناصر شهری: فوروم، کاپیتول (معابد بزرگ)، آمفی تئاتر، تئاتر، طاق نصرت، حمام
•از مهمترین فضاهای شهری: معابد، آمفی تئاترها، باسیلیکاها، ترما (حمام ها)
•ایجاد فضای شهری برای آسایش شهروندان و نمایش قدرت امپراطوران
•دو نوع مسکن: دومیوس (ویلایی) متعلق به طبقه ممتاز، اینسولا (آپارتمان چند طبقه) به طبقات پایین تر
•انواع گذرها: ایتینرا (گذرهای مخصوص پیاده)، اکتوس (فقط یک گاری قادر به عبور از آن بوده)، ویا (عبور دو گاری از کنار هم را میسر می ساخت)
•شهرهای رومی 3دسته:
1- کلنیا: شهرهای بومی با اسکان های نوبنیاد که با رم متحد شدند و دارای مزایای رومی شدند. مانند لندن چهارمین کلنیای بزرگ
2- میونیسپا: مراکز قبیله ای که موقعیت رسمی بدان می دادند اما ساکنان نیمه شهروند رومی محسوب می شدند مانند سن آلبان
3- سیویتاتس: مراکز تجاری و اداری قبایل محلی که به شکل رومی بودند.
•شهرهای معروف: پمپئی، تیمگاد (در شمال آفریقا)، لندنیوم (لندن، برای مقابله با بربرها)، رولامیوم (سن آلبان، به عنوان مرکز تجاری)، اوگستودونوم (در شهرسازی روم به عنوان خواهر و رقیب رم)
•برخی قوانین ژولیوس سزار:
1- برای کاهش ترافیک، عبور ارابه را از داخل شهر ممنوع کرد به جز ارابه های ضروری و برخی کالسکه های دولتی.
2- برای کاستن خطر ریزش ساختمان ها، محدودیت ارتفاعی 70 و 60 فوت را تعیین کرد.
3- استفاده از موزاییک نسوز برای بام ها و فاصله ای به عرض 75/27 اینچ بین ساختمان ها (دیوار آتش)
•اقتصاد روم بر پایه واردات. دارای 3بندر استیا، پروتوس، تیبر
•تمرکز بازارهای خرده فروشی پیرامون میدان های شهر. حفظ فضای بازرگانی برای رفت و آمد و جلسات عمومی.
•مرکز نخستین فوروم ها در رم، تبعیت از عوارض طبیعی و شکل خطی دارد به نام فوروم رومانوم ماگنوم که سابقه تجاری دارد.
•فوروم ژولیوم قرن اول توسط ژولیوس سزار برای امور قضایی
•آخرین و باشکوه ترین فوروم ها، فروم تراجان که شامل 5بخش اصلی بوده و سال 112م توسط تراجان بر اساس طرح آپولودروس دمشقی ایجاد شد. اوج گستردگی و وسعت روم، زمان تراجان
•در شهرسازی رومی، تضاد میان رشد ارگانیک، طبیعی و بی نظم شهر رم و نظم رسمی شهرهای کوچکتر رومی تبلوری بارز یافته است.
•بزرگترین مرکز تفریحی روم: سیرک ماکسیموس، دیگری کلسیوم.
•راکستر از عظیم ترین سبک های معماری رومی در بریتانیا.
•تیمگاد: با بافت شطرنجی منعطف، منظم ترین نمونه شهرسازی رومی و بدون خیابان متقاطع. از نظر مامفورد اوج شکوه هنر شهرسازی رومی در تیمگاد تبلوری کالبدی یافته است.
•پمپئی: فرم اولیه اش دوره هلنیستی و ساکنانش یونانی. یک پایگاه دریایی تجاری. با آتشفشان از بین رفت.
•قسطنطنیه: در محل قبلی شهر بیزانیوم، نمونه دیگر شهر رومی – بریتانیایی
•شهرهای با مبدا رومی: فلورانس، رجنزبورگ، تورین، کلن، پاریس، بوداپست، نیوکاسل، بث
قرون وسطی
•اصطلاح قرون وسطی نخستین بار توسط علمای قرن پانزدهم به کار گرفته شد. دوره هزارساله انقراض روم غربی تا رنسانس را عصر ظلمت معرفی می کنند، اما امروزه فقط به قرن 5 تا 11 عصر ظلمت می گویند و قرن 11 تا 15 را عصر ایمان می گویند.
•شروع دوران قرون وسطی 5 امپراطوری در جهان بود: امپراطوری هان در چین، امپراطوری گیتا در هند، امپراطوری کوشت در ترکمنستان، امپراطوری پارت و بعد از آن ساسانی، امپراطوری روم شرقی
•اقتصاد اروپا مبتنی بر فئودالیسم.
•تیول: املاکی که در ازای وفاداری جنگی به تملک و ارسال در آمد.
•قرن 5 تا 11 اسقف ها در زمره فئودال های بزرگ بودند. و پاپ به عنوان حکمرانان فئودال در ایتالیا بود. شاهد گسترش کاتولیک هستیم.
•هسته های بسیاری از شهرهای نخستین قرون وسطی: کلیسا
•شهرهای قرون وسطی به جهت تقسیم کار میان شهر و روستا به وجود آمدند و پایه اغلب شهرهای بزرگ امروزی اروپا در همین دوره شکل می گیرد.
•2 عامل سرنوشت ساز با تولد شهر قرون وسطایی: افزایش فعالیت بازار، نیاز به حراست (تولد مهندسی رزمی)
•ایجاد برج و باروی مستحکم اطراف شهر و ازدیاد فعالیت های تجاری و شهر به خودمختاری در درون شهر می رسد و درون حصار قوانین فئودالی نیست.
•شهر مکانی برای آزادی تفکر و اندیشه و دانشمندانی چون دکارت
•اصطلاح معروف قرون وسطایی: هوای شهر، انسان را آزاد می کند.
•طرح شهر قورن وسطی به محدود و محصور کردن فضا تمایل دارد و ارگانیک و پر پیچ و خم است.
•انواع شهرهای این دوره:
1- شهرهای دارای پایه رومی
2- نوشهرهایی که توسط حکام محلی ساخته می شوند.
3- شهرهایی که از حالت روستایی به شهر تبدیل شدند.
4- شهرهای نظامی
5- باستیدها که در ولز و فرانسه ایجاد شد.
•مرکز شهرهای قرون وسطایی دارای بافت منظم و شطرنجی و پیرامون به صورت نامنظم برای سردرگم کردن دشمن.
•ساختار جدید شهر و نظام سیاسی – مدیریتی آن یکپارچگی و استقلال را به همراه دارد.
•دوره های هنر و معماری قرون وسطی: 3دوره که شامل سده های تاریک، رمانسک و گوتیک می باشد.
•دوره سده های تاریک هیچ شیوه معماری به وجود نمی آید و از نمونه کارهای این دوره: نمازخانه شارلمانی
•دوره رمانسک از قرن 10 تا 12 که به معماری رومی معروف است. بنای اصلی کلیساست. دارای طاق های گرد، یکی در وسط و 4 رواق جانبی (همزمان با معماری دوره سلجوقیان)
•دوره گوتیک که طاق های بیضی شکل جای طاق های نیم دایره را می گیرد. هنوز کلیسا مهمترین بنا و کلیساهای مجلل و باشکوه مثل کلیسای نوتردام انگلیس
•شتاب نوشهرهای قرون وسطی در قرن 13 و عامل اصلی رشد شهر رفت و آمد می باشد.
•عناصر اصلی شهر قورن وسطی: حصار، خیابان، کلیسا، بازار، ساختمان ها، باغ های خصوصی
•پارویس: فضای باز جلوی کلیسا. قبرستان بر خلاف پارویس به کلیسا متصل بود. شکل گیری هسته های دو بخشی بازار – پارویس در این دوره
•از نظر پاول زوکر 2 نوع فضای تجاری: گسترش افقی خیابان، میدانی در کنار دروازه شهر.
•بهترین و مهمترین استفاده آگاهانه از خیابان های تجاری در نوشهرهای زاهینگر در سوئیس
•حصار عملکرد گمرکی و نظامی دارد. فلورانس نمونه ای گویا از رشد مداری شهرهای اروپایی: دو حصار یکی قرن 11 و دیگری قرن 14
•رفت و آمد به صورت پیاده و حمل کالا توسط چهارپایان بارکش
•تراکم ساختمان های اداری و مذهبی در مرکز شهر و تمرکز خانه ها کنار خیابان ها و پشت آنها باغ ها: نوعی تداعی کننده باغشهر قرون وسطایی
•از نظر مامفورد شهرهای قرون وسطی به دهکده هایی در روستاها شبیه بودند.
•شهرهای قرن 14 انگلیس علاوه بر جامعه روستایی و کشاورزی بودن، مرکز صنایع و تجارت بودند.
•محل استقرار شهرهای انگلیس قرون وسطی تحت تأثیر صنایع. قرن 12 تا 19 صنعت پشم مهمترین صنعت انگلیس.
•بیرمنگام مرکز شهری صنعتی و وینچستر مرکز تولید یونیفرم برای ارتش روم
•کمبریج در قرن 13 مرکز تجاری انگلیس و در آکسفورد قدمت ساختمان دانشگاه از شهر بیشتر است.
•علل احیای اقتصادی اروپا در اواخر قرن 10: نوآوری های فنی در کشاورزی، تأثیر شهرهای بندری، اسکان آخرین اقوام مهاجر به اروپا
رنسانس و باروک
•شهرنشینی رنسانس از ابتدای قرن 15 در ایتالیا در فلورانس آغاز شد و تا پایان قرن 18 ادامه یافت.
•رواج جنبش اومانیسم و ظهور فلاسفه ای چون دکارت. تغییر بینش خدا محوری به انسان محوری.
•رنسانس: تجدید حیات. احیای مجدد علاقه به صور مختلف هنر کلاسیک یونان و روم باستان
•نخستین اثر معماری رنسانس: بیمارستان فوندلینگ (بیمارستان یتیمان) به طراحی فیلیپو برونلسکی در سال 1419 در فلورانس که تداعی کننده ستون های اطراف فروم پمپئی بود.
•نخستین شهرسازی رنسانس: شهر ویانوآ در جنوا در سال 1470
•نخستین شهر آرمانی کاملاً طراحی شده در این دوره: توسط آنتونیو فیلارته که به نام مشوق خود فرانچسکو اسفورتسا به نام اسفورتیسنوا (شهر فیلارتی) نامید.
•معماری این دوره 4 بخش: رنسانس نخستین (1420تا1500)، رنسانس پسین (1500تا1600)، باروک (1600تا1750)، روکوکو یا نئوکلاسیک (1750تا1900). تنها دوران باروک ارتباط مستقیم با شهرسازی دارد.
•قصرهای بزرگ حاکمان و خاندان ها در رنسانس به منزله نماد شهر فعال، زنده و پر تحرک
•از علل گسترش رنسانس: توسعه صنعت چاپ توسط جان گوتنبرگ در هلند
•عوامل موثر بر شهرسازی:
1- کشف نوشته ها و آثار وایترویوس از معماری رومی دوران آگوستوس و چاپ آن،
2- مهاجران دانشمندان قسطنطنیه و یونانی به ایتالیا پس از سقوط قسطنطنیه
3- اختراع باروت و تفنگ
4- کشف قاره آمریکا
•موضوع کلی شهرسازی رنسانس:
1- طراحی و ساخت تعداد کمی نوشهر
2- بازسازی شهرهای موجود با ایجاد شبکه های جدید
3- الحاق مناطق جدید و وسیع مسکونی
4- بازتولید بخش هایی از شهر با ایجاد فضاهای عمومی جدید و خیابان های مربوطه
5- حصاربندی
•دوره قرون وسطی رشد شهرها افقی و حصارها عمودی ولی دوره رنسانس رشد شهر عمودی و حصار افقی
•سبک گوتیک در فرانسه متولد شد و جنبه روحانی و مذهبی داشت و در آن فضاهای غیررسمی و حجم سازی غیرمتقارن بود، برعکس سبک رنسانس که سبک درباری و تجاری بود.
•سن بترزبورگ تنها شهر بزرگ که دوره رنسانس ایجاد شد و بر اساس دو منشأ نیاز سوق الجیشی نظامی و حکومتی مستبدانه
•عناصر اصلی رنسانس برای طراحی: خیابان اصلی مستقیم (از ابداعات رنسانس)، مناطقی با شبکه شطرنجی، فضاهای بسته
•اصول طراحی رنسانس: توجه خاص به تقارن، ایجاد ترکیبی متوازن حول یک یا چند محور اصلی، انسداد مناظر با قرار دادن دقیق ستون های یادبود یا مجسمه های مشخص و مناسب در انتهای خیابان های بلند و مستقیم، پرسپکتیو
•هنر رنسانس: هنر آرامش و زیبایی. آثار این دوره همه در نهایت کمالند و اثری از منع و اجبار و آشفتگی در کارها نیست.
•از فعالان شهرسازی رنسانس: لئوناردو داوینچی، آلبرتی (طراح شهرهای نظامی)، فرانچسکو مارتینی، پیترو کاتانو، اسکاموتسی (بانی شهر پالمانوآ)، میکل آنژ (از همه تواناتر و طراح میدان کامپیدولیو در رم)
•بیکن: آنژ با احترام به وضع موجود، میدان را تغییر داده و مجسمه مارکوس آئورلیوس را در وسط آن قرار داده است.
•جالب ترین پدیده در رنسانس: فضای بسته. که به صورت نما یا به شکل زمینه ای برای یک مجسمه یا بنای یادبود یا به شکل صحن مقابل ساختمان مهم بود.
•میدان بسته کونت گاردن در لندن: نخستین میدان و معروف ترین فضای مسکونی بسته.
•نوآوری دوره رنسانس: خیابان اصلی مستقیم و آشکارترین نمونه آن خیابان شانزالیزه پاریس
•مهمترین سمبل و اصلی ترین حقیقت شهر دوران باروک: خیابان
•دوره باروک، شهرسازی رنسانس یکباره و برای همیشه از بین رفت. وجود دید نامحدود در این دوره. باروک به دنبال چشم انداز انتزاعی و بی انتها بود.
•شهرسازی باروک مظهر قدرت مطلقه. قدرت مطلقه مذهبی و سلطنتی.
•باروک بر خلاف رنسانس که به دنبال ایستایی و پایداری بود، خواهان تحرک و حرکت جهت دار معین. که تأثیر آن برعکس اثر آرام و پایدار رنسانس، زودگذر و موقتی است.
•در شهر وین و پاریس علت زندگی در آپارتمان های پرتراکم: نیاز به امکانات دفاعی در مقابل تهاجمات و دشمنان
•لئوناردو داوینچی: طرح ایجاد شهرهای کم تراکم به خاطر طاعون، طرح احداث کانالی از پیزا به فلورانس (برنامه ریزی منطقه ای)، طرح ترافیک پیاده و سواره در مسیرهای چند طبقه، اختصاص مسیرهای خاص برای حمل و نقل کالاهای سنگین
•اسکاموتسی: تفاوتش با دیگران به خاطر جامع بودن نظریه اش، بنای شهر پالمانوآ یک پادگان نظامی در سیستم دفاعی ونیز، از نکات جالب آرمانشهرش داشتن مرکز و استفاده از یک شبکه آبراهه
•آلبرتی: اولین طرح هندسی فضایی رنسانس، طرح شهریش برای محله جدید بورگولیونینو که به طور کامل اجرا نشد و الگویی برای سیکستوس پنجم بود، خصوصیات شهرسازیش توجه به نورگیری فضای جلوی ساختمان و تمام حجم ساختمان و توجه به وجود نور آفتاب و هوای آزاد برای ساختمان ها، توجه به خیابان مستقیم به دلیل تسهیل تردد نظامیان و شکوه و عظمت آن، مثبت دانستن خیابان های پر پیچ و خم قرون وسطایی به دلیل کاهش اثرات منفی اقلیمی و تعدیل هوا و تسهیل امور دفاعی و امکان مشاهده تک تک ساختمان ها، بنیانگذاری حومه گرایی در قرن 19، وی را نخستین نظریه پرداز رنسانس گویند. رابط بین معبر قرون وسطایی و خیابان رنسانس و کتابش مهمترین تأثیرش بر تحولات اولیه رنسانس
•وایترویوس: تفسیر نظریه اش شکل دوایر متحدالمرکز در میان حصار دفاعی 8 ضلعی و 8 خیابان شعاعی
•فرانچسکو مارتینی: فعالترین و پرکارترین طراح شهرهای آرمانی و آعازکننده شیوه جدید مهندسی رزمی مقابل تحول سریع توپها
•فلورانس به عنوان شهر مستعمراتی رم اساساً به عنوان شهر قرون وسطایی باقی ماند.
دوره جدید شهرسازی در آمریکا
•آغازگر این دوره کریستف کلمب بود.
•قبل از اولین اسکان رسمی در آمریکا (نستادومینگو) شهرهای لانویداد با 39 سکنه و ایزابلا (که بنیانگذارش کلبوس بود) ساخته شد.
•ساخت شهر در آمریکا از سوی کشورهای اسپانیا، پرتغال، انگلیس و فرانسه
•اسپانیایی ها برای اولین بار به صورت سیستماتیک شهرهای جدیدی در آمریکای شمالی ساختند.
•مجتمع های زیستی آمریکایی به سه صورت:
1- پیبلو ها: مرکز تجارت
2- پرزیدیو: پایگاه های نظامی
3- مراکز فعالیت های کشاورزی و فعالیت های میسیونرهای مذهبی
•اقدامات اسپانیایی ها در آمریکا: تدوین یک برنامه صحیح یا قوانین ایندیز، انتقال ساختار شطرنجی خیابان ها به آمریکا، تدوین نخستین قوانین شهرسازی در آمریکا در سال 1573، احداث شهرهای آلبوکرک (در نیومکزیک)، سانفرانسیسکو، لس آنجلس
•نخستین مجتمع های زیستی فرانسوی: سنت کرویگز (پایگاه فرانسه در کانادا)، لوئیزبرگ، سن لوئیز (آخرین مجتمع زیستی)، مونترال
•اولین مجتمع زیستی انگلیس برای ایجاد پادگانی نظامی در جزیره رونوک بود و نخستین اسکان بریتانیا در آمریکا نیز جزیره تاون بود.
•در شهر بندری بوستون خیابان های مرکزی شهر ارگانیک و بدون برنامه بود و بخش بندری، شطرنجی بود. در قسمت های انگلیس نشین یا نیوانگلند از قانون حاکمیت داشت. اساس اقتصاد، کشاورزی بود. مجموعه هسته مرکزی قطعات مسکونی و زمین های کشاورزی پیرامون آنرا شهرستان می نامیدند.
•قرن 17 هلندی ها نیویورک یا آمستردام جدید را به عنوان مرکز مهم تجاری ساختند.
•در نهایت انگلیسی ها برتری خود را اثبات کردند.
•عوامل توسعه شهرنشینی در آمریکا:
1- حمل و نقل: اسکان های اولیه به حمل و نقل آبی بستگی داشت.
2- شبکه شطرنجی: از قانون زمین 1785 ریشه گرفت.
3- صنعت: انقلاب صنعتی در آمریکا بعد از انگلیس در سال 1820 اتفاق افتاد. تولیدات شمش آهن و ذغال به عنوان مشتقات صنعت، به عنوان شاخص های اول و دوم رشد شهری در آمریکا.
•سال 1870 مثلث شیکاگو، کلولند، پیترزبورگ به عنوان مرکز صنایع سنگین.
•نیویورک: مهمترین رقیب بندری فیلادلفیا در شرق. ولی بر خلاف فیلادلفیا بدون نقشه جامع هست. هسته اولیه اش را هلندی ها به نام نیوآمستردام می دانند. سنترال پارک در نیویورک اولین پارک عمومی بزرگ آمریکا بود که توسط واکسون ایجاد شد. در سال 1931 هم ساختمان امپریالیست بنا شد که بلندترین ساختمان دنیا تا آن زمان بود.
•واشنگتن: ملقب به شهر فواصل باشکوه و شهر اهداف عالی. آندره الیکوت مسئول تهیه نقشه حدود واشنگتن و چارلز لانفال مسئول تهیه نقشه داخلیش. سه عامل مهم در طرح لانفال: زمینه فرانسوی زندگی، شهرسازی اواخر قرن 18 اروپا، طرح های ارائه شده برای شهر واشنگتن توسط رئیس جمهور جفرسون. خیابان پنسیلوانیا مهمترین خیابان کشور است که اتصال مورب کاپیتول به کاخ ریاست جمهوری را میسر میسازد و به سه قسمت اتومبیل رو، پیاده رو و فضاهای باز تقسیم می شود.
•شهر کارلیز: مرکز دائمی بخش کامبرلند به دستور توماس پن در 110 مایلی غرب شهر فیلادلفیا. قبل از این شهر، شهر شیپنبورگ مرکز موقت بخش. این شهر تقلیدی از فیلادلفیا می باشد.
•فیلادلفیا: توسط ویلیام پن در سال 1682 بنا شد و مسئولیت اجرای طرح شهر توسط توماس هلم بود. بندر آن به عنوان فعالترین بندر آمریکا. اولین شهری بود که اجازه یافت سال 1750 روشنایی شهر را شخصاً تأمین کند و بعد از 2 سال روشن ترین شهر آمریکا شد. عوامل اصلی شکل گیری فیلادلفیا دو عامل بود: عواملی کلی که در دستورالعمل های اولیه پن نهفته است، طرح های بازسازی لندن پس از آتش سوزی 1666 (طرح ریچارد نیوکورت برای بازسازی لندن)
مورفولوژی شهرهای اسلامی
•خانه دو گونه بودند:
1- خانه های متراکم فشرده 1 یا 2 طبقه با حیاط مرکزی
2- خانه 3،4 یا 5 طبقه و نورگیری از طریق پنجره های مشبک رو به معابر. مانند صنعا، مکه، قاهره، بغداد
•عوامل موثر بر فرم شهری: دو دسته اولیه و ثانویه یا متقدم و متأخر تقسیم می شوند.
1- عوامل متقدم: شامل علل طبیعی و مصنوعی: علل طبیعی (توپوگرافی، اقلیم و مصالح ساختمانی)، عوامل مصنوعی (بافت شطرنجی، قانون، بزرگنمایی، اهمیت دادن به زیبایی شهری)
2- عوامل متأخر: دو دسته: اصول و ضوابط روزمره شهری، تأثیر 5 وظیفه اصلی مسلمانان معروف به اصول دین
•حصار در شهرهای اولیه اسلامی نسبت به اروپا از اهمیت کمتری برخوردار است.
•از جمله ضوابط در مورفولوژی شهرها: ایجاد محرمیت در فضاهای خصوصی (مهمترین ضابطه شهری)، وجود معابر باریک و پرپیچ و خم
•شهرهای عربی و اسلامی 3دسته: طراحی و برنامه ریزی شده، شهرنوسازی شده یا تغییر شکل یافته قبل از اسلام، شهر خودانگیخته یا رشد ارگانیک (مانند اربیل)
•شهرهای با منشأ یونانی-رومی که تحت تأثیر اسلام دچار تحول شدند: دمشق (با شبکه شطرنجی رومی)، اسکندریه و قرطبه در اسپانیا (اسکندریه بعد از رم مهمترین شهر مدیترانه ای که به شهر عرب و شهر ترکان هم شهرت داشت)
•نوشهرهای جدید که توسط ارتش مسلمانان در سرزمین های مفتوحه پایه گذاری شدند: بصره، کوفه، بغداد (مدور و طراحی شده با نام مدینه الاسلام و به دستور المنصور در ساحل دجله)، تونس (نمود عینی عناصر شهر عربی-اسلامی)، فستات (هسته اولیه قاهره امروزی)
•تقسیم بندی مقدسی در سلسله مراتب سکونتگاه ها: شهرها یا امصار، مراکز شهرستان ها یا قصبات، مدن یا شهرهای کوچک، قریه یا روستاها
•عناصر تشکیل دهنده بخش های اصلی یک شهر عربی – اسلامی: مدینه (اشاره به کل شهر یا اشاره به هسته تاریخی شهر)، محله، قصبه (فراهم کردن دسترسی مستقیم به بیرون شهر و افزایش استحکام دفاعی حصار شهر)، ربض، مصلی
•رایج ترین واژه برای خانه های شخصی: دار یا بیت. اولین خانه اسلامی به صورت نماید توسط حضرت محمد (ص) هنگام ورود به مدینه. مهمترین خصلت این خانه که بعداً اولین مسجد اسلام شد، حیاط باز با حصاری اطراف آن بود.
•مکه: از نظر آب در محدودیت بود و کشاورزی رونق نداشت، اقتصاد متکی بر تجارت منطقه ای و بین المللی و سود ناشی از زیارت معابر، خانه ها 3 و 4 طبقه و شیوه ساخت و ساز سنگ و آجر. تفاوت مکه با بافت متناسب اقلیمی شهرهای بین النهرین در نحوه قرارگیری و ترکیب واحدهای مسکونی، پنجره ها چشم اندازی مسلط بر خیابان دارند، در بافت های مشابه باریکی معابر باعث خنک شدن هوا میشود ولی در مکه به دلیل تعداد زائران معابر عریض تر است و تنها فضای عمومی شهر به نظر بورچارت میدان وسیع مسجد الحرام
•مدینه: برخلاف مکه روی زمینی صاف با امکان توسعه افقی و دارای منابع کشاورزی. اقتصاد مبتنی بر کشاورزی و تجارت محلی. وجه تشابه آن با مکه شرایط اقلیمی گرم و خشک است. اهمیت و ارزش مدینه وجود مسجد النبی است. خانه ها 2طبقه و سقف مسطح. برعکس مکه که یک شهر عربی است، مدینه شبیه یک شهر سوری است.
•قاهره: شهر باستانی نیست و هسته اولیه اش از لحاظ جمعیت بعد از شهر مکزیک اول یا دوم. جنوب آن ممفیس پایتخت باستانی مصر شمالی بود. نخستین مسجد در قاهره در 300 متری شمال قصر الشام که اکنون به نام مسجد عمروعاص است. قاهره به محلاتی به نام هرس تقسیم شد. ابتدا به عنوان مرکز اداری بود و با گسترش آن کارکرد شهر، تجاری شد.
•جده: تضاد بین نور و ظلمت، شکوه و مسکنت
•مسقط: هسته پایتخت تاریخی عمان از تلفیق دو بندر مسقط و مطره. بندر مسقط ایمن ترین بندر این سواحل
•قرطبه: بارزترین نمونه تضاد شهر ارگانیک اسلامی و شطرنجی اروپای غربی
انقلاب صنعتی به بعد
•با شروع قرن 19، دیدگاه های نوین، انسان را محور کاینات قرار می دهد و اندیشه ماورای طبیعی ندارد و همه چیز در آن تجربه می شود.
•شهر مکان فعالیت است و محل راندمان، کارایی، سودآوری، رانت و ....
•در قبل فرم شهر، تابعی از سنت بود، اما شهر دوره صنعت، فرم تابع عملکرد
•تولد شهر با انجام تولید یعنی گذار از اقتصاد کارگاهی به اقتصاد کارخانه ای
•مکانیزه شدن کشاورزی و برقراری روابط شهری در روستا
•نیمه اول قرن 19 برای نظم بخشیدن به نیروهای اجتماعی موجود در شهر، 2گونه مکتب در غرب شکل گرفت که افرادشان متخصصین شهرسازی نیستند: پیش شهرسازی ترقی گرا و پیش شهرسازی فرهنگ گرا
•ناپلئون در مدت اقامتش در انگلیس تحت تأثیر سوسیالیست های ترقی گرا مثل کابه و پرودون قرار گرفت و تصمیم گرفت با آموخته های خود و یاری و کمک اوژن هوسمان، آرمانشهر خود را در پاریس برپا کند. این عمل در انگلیس توسط جان نش برای طبق سرمایه دار و در بلژیک توسط برلاگ
•قرن 20 تولد شهرسازی جدید با نگاه غالب ترقی گرایانه و خواهان جدی فاصله گرفتن از پیش شهرسازی
•شهر از مفهوم برخورد کلی به برخورد جزئی می رسد و از محدوده تخیل آزاد و رها شده و وارد محدوده عمل می شود.
•شهر صنعتی فقط در روز نیست و با اختراع برق به شهر شب نیز توجه می شود. فضا دیگر آن فضای ناشناخته ماقبل صنعت نیست.
•در ابتدای این حرکت شهر صنعتی گارنیه در سال 1904 که گارنیه معتقد است برای راه رفتن پیاده ممنوعیت پیاده وجود ندارد.
•اولین مباحث مربوط به شهرسازی نوین: توسط پاتریک گدس
•نخستین کنگره بین المللی معماران مدرن (سیام) سال 1928 در سوئیس و دومی سال 1929 در فرانکفورت با موضوع تأمین مسکن حداقل، سومی در بروکسل در سال 1930 با موضوع روش های منطقی استقرار بناها، چهارمی سال 1933 در کشتی مسافرتی بین مارسی و آتن با موضوع شهر کارکردی و ایجاد منشور آتن که لوکوربوزیه آنرا یک سند و نظریه واقعاً انقلابی می نامد.
•نخستین گام در راه عملی ساختن این منشور، نقشه ای به نام نقشه کارکردی شهر ورشو: استفاده از نظریه شهر خطی و بسط آن
•انگاره اصلی منشور آتن از دل شهرهای ترقی گرا بیرون آمده و مدرنیته و تجدد گرایی و نوگرایی را مطرح می کند. تقسیم بندی فعالیت های شهر طبق این کنگره و 4 عملکرد اصلی شهرها: مسکن، کار، تفریح، ارتباطات
•اساس فکر مدرنیسم و شهر مدرن 4 عامل اساسی:
1- عامل صنعتی و تکنولوژیکی انقلاب صنعتی و آثارش
2- عامل مذهبی و اعتقادی: دکترین پروتستانیزم
3- عامل اقتصادی: اندیشه های جان مینارد کینز در پایین آوردن هزینه جهت سود بیشتر یا بالاتر بردن کارایی با حذف هزینه های غیرلازم
4- نیاز به بازسازی پس از جنگ جهانی دوم
•الگوی ترقی گرایی به سمت ناب گرایی رفته و پرفکتوسیونیزم زاده می شود.
•تفکر zone مربوط به دوره ای که مدرنیسم حاکمیت داشت، امروزه تغییر آن به mixed zoning که منطقه بندی ترکیبی است و انعطاف بیشتری دارد. شهر zoning دیگر ترکیب توده و فضا نیست بلکه تابلو است.
•به عقیده گروپیوس برای ساخت مسکن یک نمونه بیشتر وجود ندارد که می تواند در تمام دنیا ساخته شود.
•الگوی فرهنگ گرا در آلمان و اتریش پایه گذاری می شود و اشخاصی چون کامیلوسیت و ابنزر هاوارد: از کل به هم پیوسته صحبت می شود که فراتر از اجزاست.
•مدرنیسم از صنعت به معماری و از معماری به هنر و از همه اینها به شهرسازی رسوخ پیدا کرد.
پاسخ با نقل قول
