وقتی مرور کردن دلیل اصلی فراموشی شود...

[Parniya]

حتما تا به حال برای‌تان پیش آمده که با وجود مرور و جمع‌بندی کامل یک مبحث خاص در هنگام آزمون یا تست‌زنی باز هم شاهد فراموشی اطلاعات مربوط به آن مبحث شده‌اید. در این هنگام به این دلیل که باور به این مسئله دارید که در صورت مرور نباید فراموشی رخ دهد، این فراموشی باعث ایجاد حس ناامیدی و افت انگیزه در شما می‌شود و به این باور نادرست می‌رسید که:


«من نمی‌توانم این درس یا مبحث را یاد بگیرم؛ زیرا حتی با مرور کامل هم از عهده‌ی تست‌های آن برنیامده‌ام!»

اما جالب است با نظری که علم روان‌شناسی در مورد این نوع فراموشی دارد آشنا شوید:اگر با وجود مرور کافی باز هم فراموشی دست دهد علت آن گذر زمان یا ناتوانی یادگیری آن مبحث نیست. حال این سؤال پیش می‌آید که اگر علت فراموشی در اثر گذشت زمان و ضعيف شدن مواد انباشته‌شده در حافظه‌ نيست، پس علت چيست؟ پاسخي كه در حال حاضر اكثر روان‌شناسان آن را پذيرفته‌اند، بر تداخل بين مواد مختلف اطلاعات انباشته‌شده در حافظه، تأكيد دارد. اين گونه تداخل مي‌تواند به دو صورت باشد:تداخلپس‌گستر:در این هنگام اطلاعاتي كه هم‌اكنون ياد گرفته مي‌شود با اطلاعات از پيش موجود در حافظه تداخل مي‌كند؛ به عبارتی بعضی وقت‌ها اطلاعات تازه با اطلاعات قبلی تداخل می‌کنند که باعث فراموشی اطلاعات قبلی و مانع یادآوری اطلاعات آن‌ها می‌شوند.
به این نوع تداخل، بازداری پس‌گستر می‌گویند. اگر يادگيري قوانين جديد بازي شطرنج باعث شود تا قوانين اين بازي را كه پارسال ياد گرفتيد، فراموش كنيد، دچار تداخل پس‌گستر شده‌ايد.
تداخل پيش‌گستر در مقابل، هنگامي رخ مي‌دهد كه اطلاعات آموخته‌شده‌ی قبلي با اطلاعاتي كه هم‌اينك آن را فرا مي‌گيريد، تداخل كند به عبارت دیگر گاهی اطلاعات قبلی سبب می‌شوند که ما نتوانیم اطلاعات تازه را به یاد آوریم. به این نوع تداخل بازداری پیش‌گستر می‌گویند که برعکس تداخلی است که در بالا توضیح داده شد. اگر اطلاعاتي كه درباره‌ی كار كردن با يك كامپيوتر ياد گرفته‌ايد با توانايي شما در كار كردن با كامپيوتر جديدي كه كنترل بسيار متفاوتي دارد، تداخل كند، اثر تداخل پيش‌گستر را تجربه مي‌كنيد.حال می‌شود به این مهم دست یافت که گاهی حتی مرور نادرست می‌تواند دلیل اصلی فراموشی اطلاعات شود! اما راهکار چیست؟

به طور خلاصه به چند راهکار اصلی می‌پردازیم:

1.از مرور و جمع‌بندی درس‌ها به صورت خیلی فشرده و فاقد زمان استراحت خودداری کنید؛ یعنی فرصت مناسب برای جایگذاری یا اصطلاحاً ته‌نشین اطلاعات را در ذهن‌تان بدهید.
2.سعی کنید از مطالعه‌ی درس‌ها با ماهیت مشابه به هم در یک فاصله‌ی زمانی کوتاه خودداری کنید. مثلاً سعی کنید آیات مربوط به درس دین و زندگی را با فاصله‌ی زمانی اندک از مطالعه‌ی مبحثی مانند حفظ معنی کلمات درس عربی، مطالعه نکنید. تداخل اطلاعات در میان اطلاعات با ماهیت مشابه بسیار بیش‌تر رخ می‌دهد.
3.اگر مرور یک درس از راه‌حل تمرین یا تست‌زنی و به عبارت کلی به صورت خودآزمایی باشد خیلی بهتر است؛ زیرا با وجود تمرین و تست‌زنی هنگام مطالعه‌ی یک درس انتقال اطلاعات به حافظه‌ی بلندمدت که فراموشی اطلاعات از آن به سختی رخ می‌دهد، به سرعت و سهولت بیش‌تری انجام می‌شود؛ درنتیجه زودتر به نتیجه‌ی مطلوب دست می‌یابید.
4.راه دیگر برای جلوگیری از تداخل اطلاعات، اجرای شیوه‌ی صحیح یادگیری است که در روان‌شناسی یادگیری به آن شیوه‌ییادگیری فعال می‌گوییم. در این نوع یادگیریی آن می‌توان بین اطلاعاتی که جدید فراگرفته می‌شود و اطلاعاتی که قبلاً فراگرفته شده ارتباط برقرار کرد.
به طور مثال اگر شما هنگام مطالعه‌ی درس زیست‌شناسی به مبحثی برخوردید که به یاد دارید که در صفحات قبل یا زیست‌شناسی پایه‌های دیگر اشاره‌ای به این مبحث شده بود بهترین کار آن است که بین این دو ارتباط برقرار کنید و شباهت‌ها و تفاوت‌های مباحث فعلی با مباحث قبلی را در ذهن خود برای خود روشن و شفاف سازید. این کار نه‌تنها باعث فراموشی نمی‌شود بلکه با این روش با به یاد آوردن یک مبحث، مبحث دیگر را نیز همراه آن به یاد می‌آورید که به این اتفاق تداعییا همایندی اطلاعات گفته می‌شود.


منبع:کانون