مبلمان شهری :
مبلمان شهری یا اسباب و اثاثیه شهری ( urban furniture – urban elements ) مجموعه ای از وسایل و تجهیزاتی است که در محیط های شهری نصب شده و به نیازهای شهروندان در برخورد با شهر پاسخ می دهند . این نیازها بسیار متفاوت و متنوع هستند . نیاز به نشستن ، ایستادن ، قدم زدن ، خواندن ، برقراری ارتباط ، خوردن و آشامیدن و... ریشه حضور مبلمان شهری در جوامع انسانی به قدمت تاریخ است و هیچگاه نمی توان نقطه آغاز مشخصی برای آن یافت . نیاز ساکنان شهر با گسترش شهرها ، گسترش یافته و تغییر کرده است و عناصر شهری نیز بالطبع آن شکل گرفته ، گسترش یافته و تغییر کرده است . مساجد ما در طول تاریخ شاهد حضور عناصر ابتدائی نظیر نشیمنگاه ، وضوخانه ، آبخوری ، ساعت آفتابی ، حوض و ... و شهرهای ما از دیرباز شاهد اجزائی نظیرآب نماها، پایه های روشنائی ، سکوها ، راه بندها ، گل جای ها و ... بوده است که بتدریج و بخصوص در دوران صفویه ، برخی از آنان به آثار هنری گرانبهائی تبدیل شده اند .این عناصر اگرچه در ابتدا بسیار محدود بوده اما با پیدایش اختراعات و پیشرفت علم ، تکنولوژی و بدنبال آن پیدایش نیازهای جدید ، گسترش یافته و پیچیده شده اند .اسباب واثاثیه شهری از یکسو ریشه در شهر و فضاهای شهری دارند و از سوی دیگر پاسخگوی شهروندان و نیازهایشان هستند . همانقدر که باید به لحاظ فرمی با فضاهای شهری تطابق داشته باشند،باید با انسان ها نیز تطبیق یابند چرا که اصولا این عناصر مهمترین عناصر کاربردی شهر ها هستند . امروزه با تغییر تعاریف شهر و تغییر اصول نگرشی به فضاهای شهری بخصوص از میانه قرن بیستم به بعد ، مبلمان شهری تنها به نیازهای فیزیکی شهروندان پاسخ نمی دهند بلکه در طول این زمان طولانی چنان در اجزاء شهری تنیده شده اند که پا را فراتر گذاشته و در گیر فرهنگ ، خاطره و نیازهای روانی شهروندان شده اند . در شهرهای اصولی و هماهنگ عناصر اثاثیه شهری یکی از اصلی ترین ابزارهای ارتباط شهر و شهروند هستند. نیمکت تنها تخته ای برای نشستن، سطل زباله تنها مخزنی برای انداختن پاکت آب میوه و چراغ ها ابزاری تنها برای روشنائی نیستند. امروزه مبلمان شهری اصلی ترین مفصل ارتباطی شهروند با شهر است. ابزاری که علاوه بر رفع نیاز، خاطره می سازد و احساس رضایت ایجاد می کند . در واقع زیبا ترین فضاهای شهری که اساس شهرسازی امروز است بدون عناصر مبلمان شهری ، ارتباطی با شهروندان و استفاده کنندگان برقرار نخواهند کرد . در تعریفی ساده،مبلمان شهری عناصر واسط فضاهای شهری و شهروندان هستند که نقش خود را با پاسخ گوئی به نیازهای آنان ایفا می نماید . نیاز سنجی، انتخاب و چیدمان مبلمان شهری، علمی خاص است که استانداردهای مخصوص خود را دارد. این استانداردها و قواعد را از یک منظر و بصورت خلاصه شامل موارد زیر ادانست :
1- ارگونومی و آنتروپومتری - به علم ابعاد و اندازه های انسانی آنتروپومتری می گوئیم و هنگامی که این ابعاد و اندازه ها به کمک طراحی فضا و وسائل مورد استفاده توسط انسان می آید به آن ارگونومی می گوئیم . ارگونومی در واقع علم استفاده از اندازه های انسانی در طراحی محصولات است .
2- آداب ، رسوم و فرهنگ استفاده که برای هر قوم ، ملت و یا شهر ممکن است متفاوت باشد . فرهنگ های مختلف هم بروی فرم و هم رنگ و بافت عناصر مبلمان شهری تاثیر می گذارند .
3- مواد و مصالح قابل استفاده در جغرافیای مختلف .
با گذشت زمان و نزدیکی انسانها و جوامع به یکدیگر و همچنین آسان شدن رفت و آمد و سفر ، نیازهای انسان ها نیز به یکدیگر نزدیک شده و اگرچه بسیاری از عناصر شهری را برای تمامی شهرها قابل استفاده نموده است اما هنوزهم بخشی از این وسائل باید بر اساس ضرورتهای هرکشور و یاشهر طراحی وساخته شوند .نحوه استفاده از پارک، مدت نشستن، زمان پیاده روی، نوع تفریحات مردم و گذران اوقات فراغت و... میان شهروندان مشهدی ، تهرانی و اهوازی کاملا متفاوت است. میزان نور و زاویه تابش نیز در این شهرها متفاوت است . کارکرد خاص خیابان ها در ساعات مختلف روز در شهرهای مختلف تفاوت های اساسی دارد و شرایط آب و هوائی استفاده از مواد گوناگون را در ساخت و نصب این عناصر می طلبد تمام این تفاوتها و بخصوص تفاوتهای فرهنگی و رفتاری ، نمود شهری خود را در مبلمان شهری می یابد. اما متاسفانه مبلمان شهری در شهرهای ما نه تنها خاطره انگیز نیست، بلکه گاهی به اصلی ترین نیازهای فیزیولوژیکی و فیزیکی انسانی نیز پاسخ نمی دهد و بدین ترتیب فضاهای شهری را نیز ناکارآمد و ارتباط شهر و شهروند را از هم می گسلد و یا اصولا اجازه نمی دهد این ارتباط شکل بگیرد . مبلمان شهری از این جهت اهمیت دارد که باعث حضور بیشتر و کیفی شهروندان و در نتیجه افزایش مشارکت شهروندان شود . همچنین مبلمان شهری فضاهای شهری شهرهای ما را برای اقشار خاص قابل استفاده می سازد . شهروندان سالمند، مادرانی که فرزندان خردسال دارند ، جانبازان و معلولین چگونه در شهر حاضر می شوند ؟ چگونه حرکت می کنند واز شهر لذت می برند ؟ وظیفه اصلی طراحی و نظارت بر ساخت عناصر مبلمان و اثاثیه شهری بر عهده طراحان صنعتی است و در این وظیفه اصلی هم به کمک معماران و طراحان منظر می روند و هم از مهندسان مکانیک و سازه کمک می گیرند اما مسئولیت اصلی کماکان بر عهده طراحان صنعتی خواهد بود . طراحان صنعتی کارشناسانی هستند که نیاز مخاطب را شناسائی کرده و یا تشخیص می دهند ، با تولید انبوه و روشهای آن آشنا هستند و از سوی دیگر بخوبی تخصص تعیین رنگ و فرم را فرا گرفته اند . طراحان صنعتی برای تعیین رنگ عناصر و وسائلی که طراحی می نمایند نیازمند گرافیست ها و یا نقاشان نیستند . تفاوت اصلی طراحان صنعتی و معماران ، شناخت آنان از روشهای تولید و آشنائی آنان با مواد و مصالح تولیدی وچگونگی تولیدانبوه است .