دانش‌آموزان عزيز و داوطلبان گرامي آزمون سراسري! سلام! خسته نباشيد. خدا قوت.
از آنجايي که خردادماه فصل امتحانات لقب گرفته و از قديم الايام در اين موقع امتحانات مختلف برگزار مي‌گردد و دانش‌آموزان و دانشجويان حاصل کارکردهاي خود را در قالب امتحان مي‌‌بينند، هفته گذشته در مورد امتحانات و ميزان اهميت آن و نحوه برخورد با آن صحبت کرديم؛ بويژه اينکه امتحانات نهايي هر ساله در اين روزها حساسيت‌هايي را هم به وجود مي‌‌آورد، و ما همه دانش‌آموزان بويژه سال سومي‌ها را به صبر و حوصله و بردباري دعوت نموديم؛ اما وعده کرديم که اين مقوله را رها نکنيم و اين هفته هم راجع به موضوع «امتحانات» باهم به گپ و گفت بنشينيم و ببينيم که ريشه اين همه حساسيت در مورد امتحانات از کجاست.
اولين نکته‌اي که در اين زمينه به نظر مي‌رسد، بار معنايي است که برخي از کلمات با خود دارند؛ براي نمونه، «مادر» بار معنايي عاطفي و مهرباني را با خود به همراه دارد؛ در حالي که تا کلمه «دشمن» شنيده مي‌شود، ستيزه و مخاصمه را به ذهن متبادر مي‌سازد. کلمه «امتحان» نيز نوعي استرس، هيجان، نگراني و اضطراب را با خود به يدک مي‌کشد و هر شنونده‌اي را به حال و هواي ديگر مي‌برد و شايد به خاطر همين است که امروزه علماي تعليم و تربيت از به کار بردن مکرر آن پرهيز کرده و کلماتي نظير «ارزشيابي توصيفي» را جايگزين آن نموده‌اند. حال بگذريم از اينکه ما با توجه به فرهنگ و پيشينه تاريخي که قايل به افراط و تفريط هستيم، همين کلمه ارزشيابي توصيفي را که جايگزين کلمه امتحانات شده چنان از سکه انداخته‌ايم که هنوز شروع نشده و جا نيفتاده است، دارد معناي خود را از دست مي‌دهد و خرداد که مي‌رسد دانش‌آموز عزيز ما ککش هم نمي‌گزد و اصلاً ملتفت نمي‌شود که خرداد کي آمد و کي رفت؛ يعني نه به آن شوري شور و نه به اين بي‌نمکي؛ اما به هر جهت با آن همه استرس و فشار رواني که از گذشته در مورد امتحانات وجود داشته پر واضح است که صحيح نيست و جاي دفاع ندارد و ما (متوليان آموزشي و پرورشي، والدين و ...) و خود دانش‌آموزان بايد اين هيجان کاذب و دل‌نگراني عظيم را کم کنيم و با مقوله امتحانات برخورد منطقي و قابل دفاعي داشته باشيم.
متاسفانه گزارش‌هاي رسيده حاکي از اين است که برخي از مواقع، دانش‌آموزان نوجوان ما در امتحانات خردادماه آن چنان دچار هيجان و استرس مي‌شوند که آثار منفي آن تا همه عمر در وجود آنها مي‌ماند. اين موضوع، باعث تاسف بسيار است؛ اما سواي بار معنايي امتحان و پيشينه تاريخي آن، يکي ديگر از عوام استرس‌زا و هيجان‌آور امتحانات، والدين هستند که ندانسته آب به آسياب دشمن مي‌ريزند و با افزايش حساسيت، باعث سردرگمي و نگراني بچه‌ها مي‌شوند؛ آن هم غالباً به دو دليل: يکي اينکه خودشان چنين فضايي را تجربه کرده و با آن آشنا هستند و حتي انس گرفته‌اند. گاهي وقت‌ها والدين خرده مي‌گيرند که اين هم شد امتحان! در زمان ما چنين و چنان بود و «بگير» و «ببند» بود، و چنان از دوران امتحانات خودشان صحبت مي‌کنند که نفس در سينه هر شنونده‌اي حبس مي‌شود و بالا نمي‌آيد؛ دوم اينکه چون برخي از آمال و آرزوهاي خودشان را در شمع وجود بچه‌ها مي‌بينند و به آنچه نرسيده‌اند، دوست دارند بچه‌ها برسند، بنابراين، دايم آتش امتحانات را شعله‌وتر مي‌کنند تا به خيال خودشان بچه‌ها بيشتر بخوانند که صد البته در پاره‌اي از مواد نتيجه عکس مي‌دهد و ما از آن سر بام مي‌افتيم.
يکي ديگر از عوامل استرس‌زايي امتحانات، به نحوه مطالعه دانش‌آموزان باز مي‌گردد. امروزه با توجه به توسعه قارچ‌گونه مؤسسات آموزشي که هر کدام سعي مي‌کنند به زباني خودشان را متمايز از ساير مؤسسات نشان دهند، روش‌هاي مطالعه تغيير کرده و غالباً به طور ناقص ارايه مي‌شود. کم نيستند مؤسسات آموزشي و افراد مثلاً شاخص و زبده که جزوه مختصر و مفيد و لاغري را تهيه کرده و مدعي مي‌شوند که اين اکسير شامل همه مطالب کتب درسي مي‌شود و هر کس که آن را تهيه کند و به آن نگاهي بيندازد، رويين تن شده و ديگر تبر هيچ آزموني در جوشن او فرو نرفته و از هر آزموني سربلند بيرون خواهند آمد؛ در حالي که واقعيت چيز ديگري است و لازمه موفقيت در آزمون، وفاداري به کل محتواي کتاب و مطالعه همه قسمت‌ها بويژه نمودارها، عکس‌ها، مسايل و .... است. خوشبختانه کم نيستند دانش‌آموزان دقيق و فهيمي که فقط با مطالعه تمام و کمال محتواي کتاب‌هاي درسي، هم در آزمون‌ها و امتحانات به موفقيت مطلوب مي‌رسند و هم در رقابت عظيم آزمون سراسري گوي سبقت را از سايرين مي‌ربايند.
از ديگر عوامل بد امتحان دادن را مي‌توان استرس و هيجان خود جلسه امتحان دانست. برخي از دانش‌آموزان عزيز سر جلسه امتحان چنان عجول و دستپاچه و دل‌نگران ظاهر مي‌شوند که همين عوامل، آنها را از رسيدن به نمره مطلوب و خوب امتحان دادن دور مي‌کند؛ در حالي که وقتي پاي صحبت و درد‌دل ايشان مي‌نشيني مي‌بيني که جنم و ظرفيت امتحان را داشته و فقط اين عجله و شتاب و دستپاچگي باعث کسر نمره نهايي‌شان شده و آنها را گرفتار کرده است.
پس بايد سعي کنيم که در «امتحانات» بعدي به موارد گفته شده توجه بيشتري داشته باشيم. مي‌بايست در هر امتحان به دانسته‌هاي خود ايمان داشته و قبل از آن هم خوب مطالعه کرده باشيم. ثانياً استرس و هيجان کاذب را از خود دور کنيم و با تسکين خاطر و به دور از هيجان و استرس در سر جلسه امتحان بنشينيم. براي نوشتن و تحويل ورقه نيز اصلاً عجله نکرده و از حداکثر وقت خودمان استفاده کنيم. خوش‌خطي و منظم نوشتن را بايد سرلوحه کارمان قرار دهيم تا همين نظم در نوشتن به نظم در رفتار ما منجر شود.
اما تا دير نشده، حرف آخر را براي داوطلبان کنکور بزنيم، و آن حرف اين است که امتحانات خرداد هر چه بود و هست دارد طي مي‌شود، و اين روزها، روزهاي پاياني امتحانات است. داوطلب عزيز کنکور بايد متوجه باشند که امتحانات مدرسه‌اي و امتحانات کنکور دو مقوله جدا از هم هستند و سؤالات آزمون سراسري آزموني است از کليه دانسته‌هاي طول تحصيل شما. چه بسا دانش‌آموزاني که ممکن است در امتحانات خرداد آن چنان که توقع داشته‌اند نتوانند مطلوب ظاهر شوند، اما در آزمون اصلي که همان آزمون سراسري است بخوبي ظاهر شده و در رشته دلخواهي هم پذيرفته شوند؛ پس به همه داوطلبان عزيز توصيه مي‌کنيم امتحانات را پشت‌سر بگذاريد و صرف‌نظر از نتايج آن به پيش رو نگاه کنيد. شما طي چند روز آينده بايد در رقابت بزرگ آزمون سراسري شرکت نماييد. خودتان را براي آن آماده کنيد تا ان‌شاءا... با استواري و اطمينان مناسب در آن رقابت حضور يابيد.هفته نامه خبری و اطلاع رسانی پیک سنجش
موفق باشيد