نشانه*های سكته مغزی

بسیاری تصور می*كنند این بیماری فقط سراغ افراد سالخورده می*رود، اما بهتر است بدانیم كه امروزه قریب به 15 درصد مبتلایان به سكته مغزی، كمتر از 50 سال دارند. با این حال، ظاهرا بررسی اولیه سكته مغزی در تهران انجام نشده، ولی بررسی*های میدانی نشان می*دهد كه بروز این بیماری در تهران باید در روز بین 150 تا 200 مورد باشد كه متاسفانه براساس آمارهای مراكز درمانی كمتر از 15 تا 20 درصد بیماران به مراكز درمانی مراجعه می*كنند و حجم عظیمی از آنان به هیچ مركزی مراجعه نمی*كنند، ولی چرا اكثر افراد مبتلا به سكته مغزی به مراكز درمانی مراجعه نمی*كنند؟ دكتر فرامرز امیری، جراح و متخصص مغز و اعصاب در پاسخ به این سوال به جام*جم می*گوید: «این اتفاق به ناآگاهی مردم از سكته مغزی برمی*گردد. یكی این*كه علائم این بیماری گذراست، یعنی فرد دچار ضعف گذرای دست، افت بینایی چشم و خواب*رفتگی در نیمه بدن می*شود یا كلامش را موقتا از دست می*دهد.» به گفته دكتر امیری، این گذرا بودن علائم یا خوش*خیم تصور می*شود یا به بیماری*هایی غیر از سكته مغزی انتساب داده می*شود، مثل استرس عصبی یا بالا رفتن و پایین آمدن فشار خون. در صورتی كه اینها می*تواند علائم یك سكته مرگبار باشد. به گفته دكتر امیری، نكته دیگر این است كه در گذشته با بیمار مبتلا به سكته مغزی با بی*اعتنایی برخورد می*كردند. مثلا همه می*دانند كه بیمار قلبی باید بستری شود و در غیر این صورت بیمار از پزشك حتی شكایت می*كند، در حالی كه در سكته مغزی بیمار تقاضایی از پزشك ندارد و فكر می*كند مغز دچار آسیب جدی غیرقابل برگشت شده، در صورتی كه با رسیدگی بموقع درصد قابل توجهی از این علائم را می*توان بهبود بخشید.

سكته مغزی، سكته قلبی نیست! اما به گفته این متخصص مغز و اعصاب، این نكته بسیار مهم است كه خیلی از مواقع به*علت ترس مردم از سكته قلبی و نا*آگاهی از سكته مغزی، علائم ناگهانی این بیماری را به سكته قلبی ربط می*دهند. وی ادامه می*دهد: باید نشانه*های این دو بیماری را شناخت؛ شایع*ترین علامت سكته قلبی درد قفسه سینه است همراه با درد در دست چپ و گردن و حالت استفراغ، ولی در سكته مغزی اختلال در كاركرد و تعادل به*وجود می*آید. اما ظاهرا علاوه بر این*ها درمان*های این دو بیماری هم كاملا متفاوت است. به طوری كه به گفته دكتر امیری، در رسیدگی به بیماران سكته مغزی گاه كارهایی انجام می*شود كه بیمار را دچار مشكلات زیادی می*كند، مثل گذاشتن قرص زیرزبانی كه افت فشار خون را به همراه دارد. این كار شدت اختلال را افزایش می*دهد، چون مغز این بیمار نیاز به خون*رسانی دارد و این عمل خون*رسانی را كاملا مختل می*كند.


نشانه*ها را بهتر بشناسیم با این حال آزمایشی آسان برای تشخیص سكته مغزی موجود است كه در همه دنیا با دقت 95 درصد كاربرد دارد. این آزمایش شامل سه مرحله است: نخستین مرحله توجه به نیمه راست و چپ صورت است كه قرینه است یا نه؟ دومین مرحله آزمایش تكلم است؛ همه ما با یك نوع صدای مشخص صحبت می*كنیم كه تغییر در آن می*تواند علامت سكته مغزی باشد. سومین آزمایش دست است كه فرد باید دست خود را به حالت دعا كردن بالا ببرد كه اگر بعد از 30 ثانیه ضعفی در نیمه اندام وجود داشته باشد، نشانه سكته مغزی است. دكتر امیری در پاسخ به این پرسش كه در صورت مثبت بودن این آزمایش وظیفه اطرافیان چیست، خاطرنشان می*كند: گام اول در این مرحله حفظ آرامش است و خلوت كردن اطراف بیمار. در صورت هشیار بودن، در بهترین وضعی كه فرد راحت است، باید بنشیند. ولی اگر هشیار نیست، باید به پهلو خوابانده شود. فشار بیمار و نبضش هم باید گرفته شود. اگر فرد داروی خاصی مصرف می*كرده تا زمان رسیدن اورژانس دارویش را قطع نكنیم. بعد از این*كه فرد تعادلش را به دست آورد، به نخستین مركز درمانی در 48 ساعت اول مراجعه كند. چون بیمار باید طی این ساعات برای گرفتن عكس از مغز و گرفتن آزمایش خون حتما بستری شود.

فشار خون در مبتلایان به سكته مغزی به گفته دكتر زمانی، نكته مهم دیگری كه در بیماران سكته مغزی هم از طرف مردم و هم از طرف اورژانس مورد غفلت واقع شده، این است كه كسی كه خونریزی مغزی كرده خون*رسانی مغزش دچار مشكل شده است و بدن به طور جبرانی فشار خون را بالا می*برد تا خون كافی به مغز برسد. پس در جریان سكته مغزی حاد مگر در شرایط استثنایی نباید فشار خون بیمار را پایین آورد. در نتیجه اگر اطرافیان دیدند كه فردی نیمه بدنش فلج شده و فشار خونش بالا رفته، ریختن قطرات دارو از كپسول آدالات به زیر زبانش صحیح نیست و باید خیلی زود به مراكز درمانی مراجعه كرد. آدالات دارویی است كه در دسترس بیشتر مردم قرار دارد و در بعضی مواقع اورژانس و بسیاری از درمانگاه*ها هم از این دارو استفاده می*كنند. در حالی كه به گفته دكتر زمانی، استفاده از این دارو در درمان سكته مغزی ممنوع است. افزون بر استفاده از این دارو یكی از راه*های درمانی غلط كه باز هم شاهد استفاده از آن در درمانگاه*ها هستیم، تزریق كورتون و آمپول دگزامتازون به این بیماران است كه بسیار مضر و خطرناك است. بسیاری تصور می*كنند سرگیجه از علائم شروع سكته است. اما آیا اصلا سرگیجه ارتباطی با سكته مغزی دارد؟ دكتر زمانی در این*باره می*گوید: «در مورد علائم سكته مغزی دو نكته قابل طرح است: اول این*كه معمولاً سكته مغزی باعث كاهش سطح هشیاری و فرورفتن بیمار در كما نمی*شود و كسانی كه سكته می*كنند مجموعه*ای از علائم موضعی و عصبی پیدا می*كنند. این علائم یا باقی می*ماند یا از بین می*رود. دوم این*كه كسانی كه دچار سرگیجه می*شوند، بدانند كه این علامت پیش*آگهی سكته مغزی نیست. سرگیجه اگر با علامت دیگری همراه نباشد، بندرت ممكن است كه علت سكته مغزی باشد. در ضمن اگر این علائم باقی بماند، سكته مغزی اتفاق افتاده، ولی در اكثر موارد به شكل گذراست. برای همین است كه ما می*گوییم سكته مغزی بیماری نجیبی است، یعنی اول همیشه در می*زند و بعد وارد می*شود، پس به او اجازه ورود ندهید.»

پیاده*روی، راه پیشگیری از سكته مغزی «با توجه به علل این بیماری بهترین راه برای جلوگیری از آن انجام فعالیت روزانه 30 تا 45 دقیقه است.» دكتر زمانی با اشاره به این جمله اضافه می*كند: حداقل پنج روز در هفته پیاده*روی سریع برای نیم ساعت باید انجام شود. همچنین رعایت رژیم سالم با پرهیز از نمك، چربی و قند فراوان و تكیه بر فرآورده*های لبنی و فرآورده*های گوشتی سفید. عدم* مصرف سیگار و الكل هم در جلوگیری از این بیماری بسیار موثر است.