آشنایی با رشته قارچ شناسی پزشکی

فصل اول

مشخصات كلي برنامه

1- نام و تعريف رشته:

كارشناسي ارشد ناپيوسته قارچ شناسي پزشكيMedical Mycology (M.S.)
كارشناسي ارشد ناپيوسته قارچ شناسي پزشكي يكي از شاخه‌هاي علوم پزشكي بوده و اولين مقطع تحصيلي پس از كارشناسي مي‌باشد كه سرانجام به اعطاء مدرك كارشناسي ارشد قارچ شناسي پزشكي منتهي مي‌گردد. در طي اين دوره دانشجويان مي‌آموزند كه قارچها از نظر پزشكي چه اهميتي دارند، عفونتهاي ناشي از آنها كدامند، تشخيص، درمان و نحوه پيشگيري از آنها چگونه مي‌باشد. دانش آموختگان اين مقطع با كسب مهارت‌هاي علمي و عملي رشته، علاوه بر آموزش آن، در انجام پروژه‌هاي تحقيقاتي مربوطه شركت كرده، بيماريهاي قارچي را تشخيص داده و به پيشبرد مرزهاي دانش، ايجاد روح علمي و نيز ارتقاء سطح سلامت جامعه كمك مي‌نمايند.
2- تاريخچه:
قديمي‌ترين مطلب مستند راجع به عفونت‌هاي قارچي به سالهاي 1000 تا 2000 سال قبل از ميلاد بر مي‌گردد كه درمورد مايستوماي پا بوده و از هندوها به جاي مانده است.
از اسناد اوليه ديگر مي‌توان به مجموعه‌اي اشاره كرد كه از بقراط (هيپوكراتيس) پزشك يوناني (370-460 قبل از ميلاد) به جا مانده است كه علائم مربوط به كانديديازيس دهاني، رينگ ورم آماسي و فاووس را توصيف نموده است.
در طي قرن اول بعد از ميلاد عفونت‌هاي قارچي بدون توجه به اتيولوژي آنها مطرح بوده‌اند ولي در قرن بعد به ماهيت قارچي بيماريها توجه شده و در حقيقت اين امر توسط كارهاي هنري بعضي از هنرمندان با به تصوير كشيده شدن آنها توصيف گشته است. از آن ميان تينه آ امبريكاتا، فاووس و آسپرژيلوزيس ريوي را مي‌توان نام برد.
اگرچه علم قارچ شناسي پزشكي در حال حاضر سابقه 165 ساله (از 1839 به بعد) جهاني دارد ولي در ايران كارشناسي ارشد اين رشته از سال 1363 در دانشكده بهداشت دانشگاه علوم پزشكي تهران راه اندازي شده است و بازنگري اخير براي اولين بار صورت مي‌گيرد.
3. ارزشها و باورها(Values)(فلسفه برنامه):
علم پزشكي به عنوان يكي از دو علم برتر «علم الابدان و علم الاديان» در فرهنگ ديني ما اهميت خاص دارد و بنابراين قارچ‌شناسي پزشكي نيز كه شاخه‌اي از آن مي‌باشد از اين مهم مستثني نبوده و با عنايت به مسئوليت‌هاي آتي دانش آموختگان اين رشته، توجه به رشد علمي و شخصي افراد از جهات اخلاقي و حرفه‌اي مورد تأكيد و اهميت ما است. ما معتقديم كه دانش آموختگان با اعتقاد به مباني الهي، ارزشهاي ديني و باتوجه به فرهنگ غني ملي، كرامت انساني و نيز با تكيه بر توانائي‌هاي علمي و عملي و دستيابي به جديدترين اطلاعات مربوط به اين رشته خواهند توانست در زمينه‌هاي آموزشي، پژوهشي و ارائه خدمات تشخيصي مشاركت سازنده‌اي در جامعه داشته باشند.
اعتقاد ما بر اين است كه دانش آموختگان بعد از طي اين دوره خواهند توانست كه برنامه‌هاي آموزشي و طرحهاي پژوهشي هدفمندي را اجرا نمايند و نيز با تشخيص آزمايشگاهي صحيح بيماريهاي قارچي قادرند در ارتقاء سلامت جامعه گام مؤثري بردارند.
4- رسالت برنامه آموزشي در تربيت نيروي انساني:(Mission)
باتوجه به گسترش روز افزون دامنه علم قارچ شناسي پزشكي و تحقيقات دامنه‌داري كه طي سالهاي اخير در اين زمينه انجام گرفته است و نياز به شناخت عوامل مختلف بيماريزا و ارتباط آنها با انسان و همچنين نياز روزافزون دانشكده‌هاي گروه پزشكي به مدرس و محقق متخصص و متعهد و نيز جهت كوشش در پژوهشهاي علمي براي نيل به خودكفائي، اهميت داير بودن اين دوره مشخص مي‌گردد.
لذا دانشگاه با بهره‌گيري از حداكثر توان و امكانات خود خواهد كوشيد تا در اين مقطع:
- قارچ شناسان لايق موردنياز بخش‌هاي آموزشي را تأمين نمايد.
- قارچ شناسان لايق موردنياز بخش‌هاي پژوهشي را تأمين نمايد.
- افراد خبره موردنياز خدمات تشخيص آزمايشگاهي بيماريهاي قارچي را در جامعه تأمين كند.
- افرادي را پرورش دهد كه توانائي پاسخ‌گوئي به نيازهاي در حال تغيير تشخيص آزمايشگاهي و شناسائي عوامل قارچي را داشته باشند.
- قارچ شناسائي حرفه‌اي تربيت نمايد كه با شناخت عوامل قارچي و علل ايجاد بيماري قارچي در چگونگي پيشگيري و مبارزه آنها به بهترين وجه ممكن به حل مشكلات جامعه بپردازند.
5- چشم انداز برنامه آموزشي در تربيت نيروي انساني:(Vision)
باتوجه به پيشرفت‌هاي علم قارچ‌شناسي در زمينه‌هاي مختلف در دهه هاي اخير دانش آموختگان اين رشته با اندوخته‌هاي علمي و عملي كه از طريق پژوهش و تأكيد بر يادگيري فعالانه و دستيابي به جديدترين اطلاعات اين رشته، با خلاقيت و انتقال دانش روز آمد آن نه تنها به اعتلاي دانش قارچ شناسي پزشكي در كشور كمك كند بلكه آن را به يكي از رشته‌هاي مطرح در جوامع خارجي نيز تبديل نمايند.
6- اهداف كلي:(Aims)
هدف اصلي برنامه، آموزش و تربيت نيروي كارشناسان ارشد ماهر و متعهد قارچ شناسي پزشكي است كه بتواند خدمات آموزشي، پژوهشي، تشخيص آزمايشگاهي را به جامعه ارائه نمايد. بنابراين افراد در طي اين دوره مي‌آموزند كه چگونه:
1- يك برنامه آموزش نظري و عملي قارچ‌شناسي را براي مقاطع مختلف اجرا نمايند.
2- طرحهاي پژوهشي بنيادي و كاربردي در زمينه‌هاي شناخته و ناشناخته قارچ‌شناسي را اجرا نمايند.
3- بيماريهاي قارچي و عوامل اتيولوژيك آنها را تشخيص دهند.
7- نقش هاي دانش آموختگان در برنامه آموزشي:(Role definition)
دانش آموختگان اين مقطع نقش مربي آموزشي، پژوهشي و خدمات تشخيصي آزمايشگاهي بيماريهاي قارچي را عهده دار خواهند بود.
8- وظايف حرفه‌اي دانش آموختگان:(Task analysis)
آموزشي:
- آموزش نظري قارچ‌شناسي پزشكي در مقاطع كارداني و كارشناسي
- آموزشي عملي قارچ‌شناسي پزشكي در مقاطع مختلف گروه پزشكي (پزشكي، داروسازي، دانپزشكي، كارشناسي ارشد،PhD).
پژوهشي:
- شركت در انجام پژوهشهاي بنيادي و كاربردي زمينه‌هاي مختلف قارچ‌شناسي پزشكي
خدمات تشخيصي:
- شناخت و تشخيص عوامل بيماريزاي قارچي
- تشخيص آزمايشگاهي بيماريهاي قارچي با روشهاي مستقيم كشت، سرولوژيك، مولكولي و ساير روشهاي تكميلي
9- استراتژي هاي اجرائي برنامه آموزشي:
- استفاده از مدل استاد شاگردي(apprenticeship)در آموزش دوره
- گسترش توانائي‌هاي دانشجويان در ابعاد مختلف
- تشويق و حمايت از مشاركت دانشجويان در طرحهاي پژوهشي دانشگاه
- مشاركت در آموزش قارچ شناسي پزشكي در رشته‌ها و مقاطع مختلف گروه پزشكي
- مشاركت در امور تشخيص بيماريهاي قارچي
- تأكيد بر خود آموزي در آموزش براي تضمين مهارت و تداوم در تحصيل و پس از آن
- توجه به ارتباط صميمانه و نزديك اساتيد با دانشجويان
- توجه به علائق شخصي و حرفه‌اي دانشجويان در تحصيل
- تأكيد بر فعاليت دانشجويان براي اجراي سمينار، پروژه و كنفرانس‌هاي مرتبط با رشته برحسب نياز به صورت تكليف
- تشويق به استفاده مستمر از پايگاه هاي اطلاع رساني و اينترنت براي ارتباط با ساير محققين و مراكز تحقيقاتي
- تهيه امكانات و تجهيزات لازم در پيشبرد كارهاي پژوهشي
- تهيه امكانات سخت افزاري و نرم افزاري كامپيوتري براي دانشجويان
10. شرايط و نحوه پذيرش دانشجو:
شرايط پذيرش داوطلبان ورود به دوره كارشناسي ارشد ناپيوسته قارچ شناسي به شرح زير است:
1- داشتن دانشنامه كارشناسي در يكي از رشته‌هاي انگل شناسي، قارچ‌شناسي پزشكي، باكتري شناسي، علوم آزمايشگاهي پزشكي، زيست شناسي با كليه گرايشها، ميكروبيولوژي.
2- داشتن شرايط عمومي ورود به دوره برابر آئين نامه آموزشي دوره كارشناسي ارشد ناپيوسته مصوب شوراي عالي برنامه ريزي.
3- پذيرفته شدن در آزمون ورودي دوره.
مواد امتحاني و ضرايب آزمون ورودي به شرح ذيل مي‌باشد:
قارچ شناسي پزشكي 4
تك ياخته شناسي 1
ميكروب شناسي عمومي 1
ايمني شناسي 1
زبان عمومي 2
11- رشته هاي مشابه در داخل كشور:
12- رشته هاي مشابه در خارج از كشور:
كارشناسي ارشد قارچ شناسي پزشكي در دانشگاه هاي معتبر و در كشورهاي انگلستان، آمريكا، ژاپن، استراليا، فراسنه در دپارتمانهاي ميكروبيولوژي و يا ميكروبيولوژي – ايمونولوژي ارائه مي‌گردد.
13- شرايط موردنياز راه اندازي رشته:
طبق ضوابط شوراي نظارت، ارزيابي و گسترش دانشگاههاي علوم پزشكي مي‌باشد.
14- موارد ديگر (مانند بورسيه):
ندارد

فصل دوم

مشخصات دوره

1- نام دوره:
كارشناسي ارشد ناپيوسته رشته قارچ شناسي پزشكي
2- طول دوره تحصيلي:
مطابق آئين نامه دوره كارشناسي ارشد ناپيوسته مي‌باشد.
واحدهاي درسي:
تعداد كل واحدهاي اين دوره 32 واحد مي‌باشد و دانشجو موظف است علاوه بر گذراندن واحدهاي دوره با تشخيص گروه آموزشي و تائيد شوراي تحصيلات تكميلي دانشگاه تمامي يا تعدادي از دروس كمبود يا جبراني (جدول الف) را نيز بگذراند.
1- دروس اصلي 6 واحد
2- دروس اختصاصي 20 واحد
3- پايان نامه 6 واحد

الف) دروس كمبود يا جبراني دوره كارشناسي ارشد ناپيوسته قارچ شناسي پزشكي

كد درس	نام درس	تعداد واحد	ساعت
نظري	عملي	جمع
01	سيستمهاي اطلاع رساني پزشكي *	1	9	17	26
02	بيولوژي سلولي و مولكولي	2	34	-	34
03	ايمني شناسي 1	2	34	-	34
04	ژنتيك قارچها	2	34	-	34
05	بيوشيمي	2	17	34	51
06	باكتري شناسي پزشكي	2	17	34	51
07	استفاده از كامپيوتر در آناليز داده‌هاي بهداشتي	2	17	34	51
08	هماتولوژي	2	17	34	51
09	اصول خدمات بهداشتي	2	34	-	34
10	آمار حياتي (1)	2	34	-	34
جمع		19	247	143	400

* گذراندن اين درس براي كليه دانشجويان به عنوان درس كمبود يا جبراني الزامي است.
تذكر: دانشجو موظف است با تشخيص گروه آموزشي و تأييد كميته تحصيلات تكميلي دانشگاه تمامي يا تعدادي از دروس كمبود يا جبراني مندرج در جدول فوق را بگذراند.

ب) دروس اصلي دوره كارشناسي ارشد ناپيوسته قارچ شناسي پزشكي

كد درس	نام درس	تعداد واحد	ساعت			پيش نياز
نظري	عملي	جمع
11	اپيدميولوژي و اصول پيشگيري از بيماريها	2	34	-	34
12	روش تحقيق در علوم بهداشتي	2	17	34	51
13	تك ياخته شناسي پزشكي مقدماتي	2	17	34	51
	جمع	6	68	68	136

ج - دروس اختصاصي دوره كارشناسي ارشد ناپيوسته قارچ شناسي پزشكي

كد درس	نام درس	تعداد واحد	ساعت			پيش نياز
نظري	عملي	جمع
14	آمار حياتي (2)	3	51	-	51	10
15	حيوانات آزمايشگاهي و نگهداري آنها	1	-	34	34
16	ايمني شناسي در قارچ شناسي (2)	2	17	34	51	03
17	مقدمات قارچ شناسي پزشكي	3	34	34	68
18	بيماريهاي قارچي سطحي و جلدي	3	34	34	68	17
19	بيماريهاي قارچي زير جلدي و مخاطي	2	17	34	51	17
20	بيماريهاي قارچي احشائي	3	34	34	68	17
21	سمينار	1	-	34	34
22	كارآموزي در عرصه	2	-	102	102
جمع		20	187	340	527

فایل پیوست 1898
منبع:معاونت اموزشی دانشگاه تهران