«بختک» یا فلج خواب و روش درمان آن
http://websavar.ir/client/themes/fa/...tr_kholase.gif
http://websavar.ir/client/themes/fa/...tl_kholase.gif
بختک یا فلج خواب يـک تـجربه‌ی دلهره‌آور و هراس‌انگيز است و اغلب اوقات هنگام بيدار شدن از خواب و يا در مـوارد نادر هنگام به خواب رفتن رخ مي‌دهد.
http://websavar.ir/client/themes/fa/...br_kholase.gif
http://websavar.ir/client/themes/fa/...bl_kholase.gif
بختک چیست؟
بختک یا فرنجک یا فلج خواب (sleep paralysis) به حالت ناتواني در انجام حرکات ارادي حين خواب اطلاق مي‌شود. فلج خواب يـک تـجربـه‌ي دلهره‌آور و هراس‌انگيز است. فـلج خواب اغلب اوقات هنگام بيدار شدن از خـواب و يا در مـوارد نـادر هنگام به خـواب رفتن رخ مي‌دهد. فلج خواب در اکثر موارد، بر اثر ناهنجاری مغزی رخ می‌دهد که در آن مکانیسم‌های عصبی در زمان نامناسبی شروع می‌شوند. در این افراد، به جای این که خواب با امواج آهسته مغزی (آلفا) آغاز شود، به طور مستقیم وارد مرحله عمیق می‌شود.
فلج خواب با زمينه ژنتيکي در نتيجه استرس‌هاي روزمره به وقوع مي‌پيوندد و هيچ‌گونه عارضه جسمي در پي ندارد.
فلج خواب از چند ثانيه تا چند دقيـقه بـه طـول مي‌انجامد و مي تواند در هر سني رخ دهد.
خواب شیرین از آن دسته چیزهایی است كه خیلی‌ها آرزویش را دارند ولی دستشان از آن كوتاه است. از تمام بی‌خوابی‌ها و مشكلاتی كه شبانگاهان به سراغمان می‌آید بگذریم، چیزی هست كه خواب را به كام انسان زهر می‌كند و آن چیزی نیست جز بختك. كابوسی كه تاكنون بسیاری آن را تجربه كرده‌اند. شاید شما هم جزو آن دسته از افرادی باشید كه بختك به سراغتان آمده است.
نام بختك به این دلیل روی این كابوس گذاشته شد كه از گذشته افراد بر این باور بودند كه عجوزه‌ای زشت صورت، شب‌ها بدن جسمانی خود را ترك كرده و روی سینه قربانی خود می‌نشیند. فرد قربانی در چنین حالتی با احساس وحشت و در حالی كه به سختی نفس می‌كشد از خواب بیدار می‌شود گویی چیزی سنگین روی سینه‌اش سنگینی می‌كند و قادر به حركت نیست، انگار فلج شده است. این باور در بسیاری از فرهنگ‌های دنیا رایج است. در كشور ما هم هنوز به این حالت سنگینی و وحشت بختك گفته می‌شود.
نام‌های دیگر بختک: بختو، خفتک، خفتو، برفنجک، درفنجک، فدرنجک، برغفج، برخفج، خفج، فرهانج، کرنجو، سکاچه، ضاغوط، نیدلان، نیدل، جاثوم و جثام.
علايم فلج خواب:
1) ناتواني در حرکت دادن تنه، دست‌ها و پاها و صحبت کردن (فرد از فرط ترس مي‌خواهد فرياد بکشد و براي بيدار شدن تقلا مي‌کند، اما گويي تلاش وي بي نتيجه است)
2) فلج تمام و يا بخشي از عضلات بدن
3) احساس خفگي و مرگ (گويي، چيزي روي قفسه سينه ي شما قرار گرفته است)
4) وحشت‌زدگي و اضطراب.
5) توهمات خواب (hypnagogic hallucinations): به توهمات شنيداري، ديداري و لمسي رويا مانند اطلاق مي‌شود، مانند احساس حضور يک انسان ديگر در اتاق، احساس فشار بر روي قفسه سينه، ديدن سايه‌ي افراد، ديدن منبع نوراني، شنيدن صداي افراد، شنيدن صداي قدم‌هايي که نزديک مي‌شوند، ديدن شبح، احساس خروج روح از بدن، احساس شناور شدن در هوا، شنيدن صداي باز و بسته شدن درها.
تصورات غلط نسبت به بختک یا فلج خواب:
آزار و اذيت توسط جن، شيطان، ديو و يا موجودات ماوراي زميني، و يا اشتباه گرفتن آن با تجربه خروج روح از بدن.
در مورد پديده فلج خواب باورها و تفسيرهاي مختلفي در فرهنگ‌ها و جوامع مختلف وجود دارد. ايراني‌ها اين پديده را به نام «بختک» مي‌شناسند. بعضي‌ها هم از آن تعبير به جن‌زدگي مي‌کنند و تمام اتفاقاتي که براي فرد مي‌افتد به گردن ديوهاي بدسرشت و اجنه مي‌اندازند.
ايرلندي‌ها هم بر اين باورند که فلج خواب بر اثر دروغي که روز قبل گفته شده بروز مي‌کند. اما آنچه بارز است اين است که طي قرن‌ها باور عمومي بر اين است که اين مشکل با انواع اجنه و نفرين‌ها مرتبط است.
دماغ بختک را چنگ بزنيد!
مردم عوام روايت ديگري از بختک داشتند. آنها بر اين باور بودند که بختک کنيز اسکندر بود! هنگامي که کلاغ به مشک محتوي آب حيات که اسکندر با خود از ظلمات آورده بود منقار زد و آب حيات بر زمين ريخت، اين کنيز بي‌درنگ مشتي از آن آب را برداشته و نوشيد و اسکندر که خشمگين شده بود به ضرب شمشير بيني او را کند و بختک از گل، بيني ديگري براي خود ساخت! بختک اگر کسي را ببيند که طاقباز خوابيده به سينه او مي‌جهد.
اگر در آن حال فرد بيدار شود، به بيني او چنگ بيندازد، بختک از بيم آنکه بيني‌اش کنده شود گنجي از گنجه اسکندر را که مي‌شناسد رشوه خواهد داد تا دست از بيني‌اش بردارد!
علل ايجاد فلج خواب:
● عوامل ژنتيکي
● اضطراب و استرس
● اختلال هواس
● اختلال در نظم خواب
مکانيسم ايجاد فلج خواب:
در طي خواب در مرحله‌ي حرکات سريع چشم (REM)، يعني مرحله‌اي که فرد خواب (رويا) مي‌بيند، مغز انتقال پيام‌هاي عصبي به سوي عضلات اسکلتي (به استثناي عضله ديافراگم و عضلات چشم) را متوقف مي‌سازد، تا شما روياهاي خود را برون ريزي نکنيد (يعني مثلا وقتي در خواب مي‌بيند مي‌دويد، از رختخواب بلند نشويد و شروع به دويدن نکنيد).
نقطه‌ي مقابل اين عارضه زماني است که برخي افراد هنگام ديدن رويا، دست ها و پاهاي خود را تکان مي‌دهند و يا در موارد شديدتر دچار خواب‌گردي (راه رفتن در حين خواب) مي‌شوند.
چه چيزهايي احتمال تکرار فلج خواب را افزايش مي‌دهند:
1) کساني که به طور طاق باز و به پشت مي‌خوابند، بيشتر به فلج خواب دچار مي‌شوند.
2) برنامه‌ي خواب نامنظم و محروميت از خواب
3) افزايش استرس و اضطراب
4) تغييرات ناگهاني در سبک و يا محيط زندگي
5) مصرف قرص‌هاي خواب‌آور و آنتي هيستامين‌ها
درمان فلج خواب یا بخنک:
از آنجا که فلج خواب یا همان بختک، پدیده‌ای وحشت‌آور است، بهتر است از بروز آن پیشگیری کنیم. هرچند فلج خواب يک اختلال خواب بي خطر است.
برای جلوگیری از ایجاد چنین حالاتی یا به حداقل رساندن آن کارهای زیر را انجام دهید:
● وضعیت خوابیدن خود را تغییر دهید و هرگز به پشت نخوابید.
● انجام ورزش‌های منظم.
● از خوردن زیاد غذا و نوشیدن کافئین به مقدار زیاد و کشیدن سیگار پیش از خواب خودداری کنید.
● کاهش سطح استرس زندگی و ترس‌ها، یکی دیگر از عوامل کلیدی و مهم در پیشگیری از بروز فلج خواب است.
● افرادي که هفته اي يک بار به فلج خواب دچار مي‌شوند، لازم است تحت درمان دارويي (مصرف ضد افسردگي‌ها) قرار بگيرند.
اما چنانچه با رعایت این نکات باز هم گرفتار این مشکل شدید، با انجام این راهکارها سعی در هوشیاری خود کنید:
● سعي کنيد انگشتان دست يا پاي خود را تکان دهيد.
● چشمان خود را به شدت تکان دهيد و به دنبال آن پلک‌ها و سر خود را.
● سعي کنيد وضعيت خروج از بدن را در خودتان القا کنيد.
● چنانچه هنگام خوابیدن احساس کردید که حالت فلج در حال رخ دادن است، بنشینید و چند لحظه به نور خیره شوید و سپس دوباره دراز بکشید. این راهکار در برخی از موارد موثر واقع می‌شود.
● در مواردی هم می‌توانید در زمان بیداری، لحظه وقوع فلج خواب را بازسازی کنید و سپس روی بازگردانی فعالیت اندام‌ها و نوع تفس خود تمرکز کنید و به نوعی حالت بیداری را در وجود خود القا کنید. این تمرین می‌تواند نگرانی حاصل از آن را در زمان فلج خواب کاهش دهد.
● در موارد شدید، که فلج خواب به مدت 6 ماه، حداقل هفته‌ای یک بار در فردی رخ می‌دهد، می‌توان از دارودرمانی استفاده کرد و اغلب مصرف داروهای ضدافسردگی و برخی داروهای دیگر با تجویز پزشک نتایج خوبی در پی خواهد داشت.
آیا بروز این علایم پدیده‌ای خطرناک است؟
تحقیقات اخیر حاکی از آن است که بین 25 تا 30 درصد از جمعیت کلی جهان، در طول عمر خود حداقل یک بار فلج خواب را تجربه کرده‌اند که در این میان 95 درصد از آنها تجربه حوادث وحشتناک را در خواب داشته‌اند. بنابراین پدیده شایعی محسوب می‌شود.
همان طور که پیش‌تر هم اشاره کردیم، یکی از دلایل بروز فلج خواب وراثت است. بنابراین چنانچه یکی از اعضای خانواده شما دچار این مشکل باشد، احتمال این که شما هم مبتلا به آن شوید، وجود دارد.
به طور معمول احتمال بروز فلج خواب در زنان 2 تا 4 برابر بیشتر از مردان است. اگر چه بسیاری از افرادی که با این مشکل مواجه‌اند، از اتفاقاتی که می‌افتد آگاه نبوده و دچار وحشت می‌شوند، ولی این فرآیند اصلا خطرناک نیست و در عرض چند لحظه پایان می‌یابد و هیچ‌گونه عارضه جسمی را در پی نخواهد داشت. بلکه تنها باید آرامش خود را حفظ کنید و از هر گونه استرس و نگرانی بپرهیزید، چون به این فرآیند دامن می‌زند.
