مهندسی عمران یکی از رشتههای مطرح و شناخته شدهی رشتههای فنیومهندسی میباشد که هرساله از طریق کنکور سراسری داوطلبان زیادی وارد این رشته میشوند. مهندسی عمران معمولا با عنوان ساختمان شناخته میشود و اگر به فرد بیسوادی نیز درباره این رشته و مهندسی سوال کنیم، قطعا اولین چیزی که مطرح میکند بحث ساختمان، ساختوساز ، طراحی، نقشه کشی و... میباشد که در میان این نامها ساختوساز و ساختمان نام آشناتری برای آنها میباشد و ممکن است بیش از نیمی از مردم عمران را با ساختوساز گسترده این رشته بشناسند؛ اما باید بدانید بازار کاری رشته عمران بسیار گستردهتر از مواردی است که در ذهن مردم نقش بسته است! رشته مهندسی عمران مربوط به سازههای مصنوعی میباشد و کمتر در سازههای طبیعی دخالت دارد. مهندس عمران به ساخت و نگهداری سازههای مصنوعی شامل جادهها، پلها، کانالها، سدها و ساختمانها و... میپردازد که در گرایشهای مختلف این موارد از هم جدا میشود و بحث مهندسی به یکی از زیر شاخههای آن محدودتر شده و تخصصیتر می گردد.
تاریخچه مهندسی عمران
اگر بخواهیم قدمت مهندسی عمران را تخمین بزنیم، باید بگوییم از ابتدا که انسانها اقدام به ساخت و یکجانشینی در کنار رودها و رودخانهها کردند، بحث عمرانی وجود داشته است؛ اگر بخواهیم این مورد را آمار و ارقام به شما بگوییم، باید بدانید قدمت عمران حدودا بین 2000 تا 4000 سال پیش از میلاد مسیح در سرزمینهای مصر باستان و میانرودان بوده است.
جالب است بدانید دوران ساختوساز خانه و رهایی از کوچنشینی دقیقا با دوران ساخت چرخ و آغاز دریانوردی یکسان بوده است؛ اگر بخواهیم شباهتی میان این موارد پیدا کنیم، باید بگوییم ساختوساز و عمران نیاز به مصالح داشته است که ممکن است این دلیلی منطقی برای ساخت چرخ و حمل مصالح توسط آن باشد.
تا پیش از قرن مدرن انسانها تفاوت زیادی میان عمران و معماری نمیدانستند و اغلب آنها را اشتباه به جای یکدگیر به کار میبردند؛ از اولین سازههای عظیم دنیا میتوان به ساخت اهرام مصر اشاره کرد که ساخت آم مربوط به 2500 تا 2700 سال پیش از میلاد مسیح است. از دیگر سازههای عمرانی میتوان به ساخت قنات در ایران باستان که مربوط به حدود 3000 سال پیش از میلاد، پارتنون در یونان باستان حدود 440 سال پیش از میلاد، جادهٔ آپیا در روم باستان 312 سال پیش از میلاد و دیوار بزرگ چین حدود 220 سال پیش از میلاد اشاره کرد.
در قرن هجدهم میلادی تعریف مهندسی عمران از مهندسی جنگ تفکیک شد. جان اسمیتون نخستین فردی بود، که خود را مهندس عمران نامید. او کسی بود که فانوس دریایی ادیستون را بنا کرد و در سال ۱۷۷۱ به کمک همکارانش انجمن علمی مهندسان عمران اسمیتونین را بنیان نهاد.
مهندس عمران
اغلب مهندسان عمران دارای مدرک دانشگاهی این رشته هستند. در بیشتر کشورها، کارشناسی سطح پایهٔ مهندسی عمران است و تحصیل آن اغلب از ۳ تا ۵ سال به طول میانجامد. دروس این سطح، عموماً شامل بخشهایی از علوم فیزیک، ریاضی، مدیریت پروژه و دروس اختصاصی مهندسی عمران میگردد.
گرایش مدیریت ساخت
یکی از راههای موفقیت در اجرای پروژههای عمرانی مدیریت صحیح و اصولی پروژهها میباشد. شاخه مدیریت ساخت آموزشهای لازم در این زمینه را فراهم میکند. با توجه به اینکه هر پروژهای نیاز به یک مدیر کارآمد دارد گرایش مدیریت ساخت بازار کار خوبی دارد.
گرایش سازه
مهندسی سازه، گرایشی است که به آموزش تجزیه و تحلیل و طراحی سازههای مختلف میپردازد. این رشته بیشترین ظرفیت پذیرش را در دانشگاههای کشور دارا میباشد.
گرایش زلزله
گرایش مهندسی زلزله، به طراحی سازهها با توجه به بار زلزله میپردازد. همچنین وظیفه بهسازی و مقاومسازی سازههای موجود که در مناطق لرزهخیز قرار دارند را بر عهده دارند.
گرایش خاک و پی (ژئوتکنیک)
مهندسی خاک و پی، گرایشی از مهندسی عمران میباشد که به بررسی خصوصیات خاک و رفتارهای خاک تحت بارهای مختلف میپردازد. با توجه به اینکه سازههای موجود روی خاک احداث میشود میتوان گفت مهندسی خاک و پی در ارتباط مستقیم با مهندسی سازه میباشد.
گرایش حمل و نقل
گرایش حمل و نقل، شامل چهار بخش مجزا به نام های حملونقل دریایی ، ریلی ، هوایی و جادهای میباشد. که مهندسان با توجه به تواناییهای خود می توانند در هر یک از این زیر مجموعهها به تحصیل و فعالیت بپردازند.
گرایش راهوترابری
گرایش راهوترابری، به آموزش طراحی راه در دشتها و کوهستانها، طراحی هندسی راهوراه آهن میپردازد. فارغالتحصیلان این گرایش اغلب در محیط کاری خارج از شهر مشغول به کار میشوند.
گرایش سازههای دریایی
مهندسی عمران گرایش سازه دریایی، به مطالعه و طراحی سازههای مرتبط با دریا اعم از سازه های ساحلی، نزدیک ساحل و یا دور از ساحل میپردازد. فارغ التحصیلان در این رشته میتوانند به طراحی در دفتر فنی پرداخته و یا در پروژههای شمالی یا جنوبی کشور مشغول به کار شوند.
گرایش آب و سازه هیدرولیکی
مهندسی عمران گرایش سازه هیدرولیکی، در زمینه طراحی و اجرای پروژه های سدسازی و سازههای آبی از قبیل کانالها، سیستم های زهکشی و... به فعالیت میپردازند. با توجه به اهمیت حفظ و انتقال آب رودخانهها این گرایش در دو دهه اخیر رشد چشمگیری داشته است. مهندسی عمران گرایش آب، آموزشهای لازم در زمینه طراحی و مکانیابی سدها، سیستمهای جمعآوری آب را به مهندسان میدهد.
گرایش محیط زیست
مهندسی محیطزیست، در برگیرنده طیف وسیعی از آموزشها میباشد. از تصویه آب و هوا تا دفع فاضلاب را شامل میشود.
گرایش مدیریت منابع آب
مهندسی عمران گرایش مدیریت منابع آب، در واقع تلفیق گرایشهای "آب و فاضلاب" و "مهندسی رودخانه" قدیم می باشد.
گرایش آب و فاضلاب به آموزش جمع آوری وتصفیه فاضلاب ها می پردازد. همچنین در این گرایش مهندسان با تاسیسات مرتبط با فاضلاب از قبیل مخازن ذخیره و خطوط انتقال آشنا می شوند. با توجه به ضعیف بودن سیستم جمع آوری و تخلیه فاضلاب در ایران، گرایش آب و فاضلاب بازار کار رو به رشدی را دارا می باشد.
گرایش مهندسی رودخانه به آموزش تخصصی در زمینه مکانیسم انتقال رسوب رودخانه ها، رفتارهای مختلف رودخانه ها و کنترل سیلاب و ... می پردازد. فارغ التحصیلان در گرایش مهندسی رودخانه می توانند در برخی زمینه های کاری مهندسان آب و محیط زیست فعالیت داشته باشند.
گرایش خطوط راهآهن
رشته مهندسی خطوط راه آهن در کارشناسی ارشد مجموعه مهندسی عمران، به طراحی، برنامه ریزی، هدایت و نظارت بر پروژه های مربوط به راه آهن و خطوط ریلی و پژوهش در مسائل مرتبط با راه آهن و خطوط ریلی می پردازد.
گرایش پدافند غیرعامل
رشته پدافند غیرعامل در آزمون کارشناسی ارشد مجموعه مهندسی عمران، در دو گرایش سازه های دفاعی و طراحی و تنها در دانشگاه صنعتی مالک اشتر دانشجو می پذیرد.
در این تاپیک، اطلاعات کاملی از تاریخچه عمران و گرایشهای مربوط به آن را در اختیارتون قرار دادیم، در بروزرسانیهای بعدی نیز اطلاعات جامع دیگری قرار میدیم.